Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2013

ΟΙ ΑΝΕΥΘΥΝΟΙ - Η πρώτη εκδήλωση του Υπαρξισμού στην Ελλάδα.

Στο δωμάτιο της Νάτας, ένα από τα κέντρα δράσης των Ανεύθυνων.
Από αριστερά : Ρωμαίος Ζουλούμης, Τάκις Βασιλάκης (;), Ευθαλία Αργυροπούλου, Μίνως Αργυράκης. Μπροστά οι δύο κοπέλες που κάθονται στο πάτωμα: Νέλλη
Ανδρικοπούλου και Νάτα Μελά. Η κοπέλα που έχει κρύψει το πρόσωπό της ανάμεσα στα χέρια, είναι η γλύπτρια Αλεξάνδρα Νικολετοπούλου. (Φωτό αγνώστου, 1945, ΑΡΧΕΙΟ Μ.Νταλούκα).


Οι πρώτοι έλληνες που συνδέονται με τις εκφράσεις και την κουλτούρα του Υπαρξισμού, είναι μια παρέα νέων καλλιτεχνών και διανοουμένων, που δραστηροποιούνται κυρίως μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Ιστορικά, τοποθετούνται , μετά τους Υπερλεξιστές που έδρασαν στην Κατοχή, και πριν τους Υπαρξιστές της Ιπτάμενης Παράγκας (του Σίμου Τσαπνίδη), που εμφανίστηκαν στις αρχές του 1950.
Οι Ανεύθυνοι είναι το πρώτο  ροκ φαινόμενο που περιορίζεται όμως στην Αθήνα. Είναι κυρίως πλουσιόπαιδα του Κολωνακίου που προσπαθούν να αρνηθούν την καταγωγή τους. Έχουν εξαιρετική μόρφωση και τα γνωστότερα δείγματα της κουλτούρας τους είναι
-η προκήρυξη των «Αισθητικών Σαμποτέρ»
-τα ποιήματα και τα γραπτά του Γιώργου Μακρή
και
-το ποίημα ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΛΙΓΟΙ της Λένας Τσούχλου.



Σε πραγματικό χρόνο, δεν είχαν το όνομα "Ανεύθυνοι", αυτό το όνομα, το έδωσε, το 1959, η Φώφη Τρέζου, μέλος της παρέας, γράφοντας γι αυτούς το θεατρικό έργο "Οι Ανεύθυνοι".

Η Φώφη Τρέζου, από τις πλέον δραστήριες των Ανεύθυνων. Οδηγάει τζιπ στα 1946.

Οι Ανεύθυνοι, συχνάζουν στο πατάρι του Λουμίδη, και στο Βυζάντιο, στο Κολωνάκι. Σε αυτές τις συναναστροφές, εντοπίζεται η πρώτη μεταπολεμική ροκ διάθεση στην Ελλάδα: Η Ναταλία Μελά (Νάτα) εγγονή του Παύλου Μελά, έχει αφήσει την ΕΠΟΝ και γίνεται «έξαλλη» μετά την δολοφονία του Κίτσου Μαλτέζου. Η «κολλητή» της φίλη Λένα Τσούχλου διάγει εξίσου έξαλλο βίο και διατηρεί συναισθηματικό δεσμό με τον Νίκο Κούνδουρο. Ο διάσημος αργότερα γλύπτης Τάκις Βασιλάκης. Ο Γιώργος Μακρής, γράφει συνεχώς χωρίς να δημοσιεύει, τα ποιήματά του θα βγουν  πολλά χρόνια μετά τον θάνατό του, από τον ξάδελφό του Άγγελο Καράκαλο. Η Φώφη Τρέζου, ένα τρελοκόριτσο που δούλευε στην ανοικοδόμηση (είχε μόλις τελειώσει Γεωπόνος) και ήθελε να φύγει στην Αφρική. Ο Γιώργος Λιάλιος, εξάδελφος του Ρόδη Ρούφου αλλά και τα παράξενα αδέλφια Βλαδίμηρος και Λίλη Μακ, που ισχυρίζονταν ότι ήταν γαλαζοαίματοι. Η Μαντώ Αραβαντινού, ο Μίνως Αργυράκης και άλλα πνευματικά  τέκνα της εποχής που παρακολουθούσαν τους Μάνο Χατζιδάκι και Γιάννη Τσαρούχη.



Το ποιοί είναι και σε τι πιστεύουν, ορίζεται με εξαιρετικά καλλιτεχνικό τρόπο, από την Λένα Τσούχλου, από τις σημαντικότερες μορφές των Ανεύθυνων, η οποία έγραψε ένα ποίημα για αυτή την παρέα της, το 1946...

Είμαστε εμείς οι ονειροπαρμένοι τρελοί της γης
με τη φλογισμένη καρδιά και τα έξαλλα μάτια.
Είμαστε οι αλύτρωτοι στοχαστές
και οι τραγικοί ερωτευμένοι.
Χίλιοι ήλιοι κυλούνε μες στο αίμα μας
κι ολούθε μας κυνηγά το όραμα του απείρου.
Η φόρμα δεν μπορεί να μας δαμάσει.
Εμείς ερωτευτήκαμε την ουσία του είναι μας
και σ’ όλους μας τους έρωτες αυτήν αγαπούμε.
Είμαστε οι μεγάλοι ενθουσιασμένοι
κι οι μεγάλοι αρνητές.
Κλείνουμε μέσα μας τον κόσμο όλο
και δεν είμαστε τίποτα από αυτόν τον κόσμο.
Οι μέρες μας είναι μια πυρκαγιά κι οι νύχτες μας ένα πέλαγο.
Γύρω μας αντηχεί το γέλιο των ανθρώπων.
Είμαστε οι Προάγγελοι του Χάους!
(ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΛΙΓΟΙ. Λένα Τσούχλου, 1946)

Η Ιωάννα Χατζηνικολή (αριστερά) και η Λένα Τσούχλου. Στα 1946 οι δύο Ανεύθυνες, τολμούν να καπνίζουν, να φορούν καυτό σορτς και να παίζουν τάβλι σε αντροκρατούμενο καφενείο.

Η Λένα Τσούχλου

Στα 1946, η Λένα Τσούχλου (εικόνα ) γράφει  το ποίημα ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΛΙΓΟΙ και εκφράζει όλα τα παιδιά που ψάχνουν μέσα στο φοβερό τοπίο του εμφύλιου, ένα μικρό κάτι, ένα έστω τίποτα για να καρφώσουν τα όνειρά τους…

Είμαστε εμείς οι ονειροπαρμένοι τρελοί της γης
με τη φλογισμένη καρδιά και τα έξαλλα μάτια.

Το ποίημα της Λένας έχει τεράστια σημασία  για την ιστορία της νεανικής κουλτούρας. Δείχνει πια καθαρά τις πρώτες φωνές που αρχίζουν να ορθώνουν ένα ανεξάρτητο νεανικό λόγο. Δείχνει ότι έχει αρχίσει να σχηματίζεται η σκέψη για ζωή, σε λίγους βέβαια, αλλά έστω και σ’ αυτούς τους λίγους έχουμε τα πρώτα καθαρά σημάδια που οδηγούν πολύ μακριά από όλες τις «καθοδηγήσεις». Οι «μεγάλοι ενθουσιασμένοι» και οι «μεγάλοι αρνητές» γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τις επιταγές μιας σχιζοφρενικής κομμουνιστικής ηγεσίας και τις ασφυκτικές συμμορφώσεις μιας «εθνικόφρονης» δεξιάς.
Γίνονται έτσι οι «τραγικοί ερωτευμένοι» του 1946, αυτοί που για να ζήσουν τον έρωτα πρέπει να περάσουν σε κάποιο είδος παρανομίας και να κρυφθούν τόσο από την αριστερή όσο και από την δεξιά μανιακή γεροντοκόρη που εφορμά με διαφορετικά πρόσωπα.

Ο Γιώργος Μακρής, από τα σημαντικότερα πρόσωπα της παρέας των Ανεύθυνων και αργότερα, στη δεκαετία του '60, στις παρέες των ελλήνων μπήτνικς. Αυτοκτόνησε τον Ιανουάριο του 1968. Το έργο του καταγράφεται στο βιβλίο ΓΡΑΠΤΑ ΓΙΩΡΓΟΥ Β.ΜΑΚΡΗ, Εκδόσεις Εστία. 

Στα 1946-48, δεν υπάρχει ούτε ένα χλωρό κλαρί για τη νεότητα.
Από την μία, οι κομμουνιστές του Ζαχαριάδη θυσιάζουν τα πάντα στο όνομα μιας πουλημένης επανάστασης. Από την άλλη, δεξιοί ξεκαθαρίζουν λογαριασμούς σαν συμμορίες μαφιόζων. Κομπλεξικοί απίθανοι εγκέφαλοι που έχουν ένα κάποιο δεξιό πόστο εφαρμόζουν την  τακτική μαντρώματος: ένας αστυνομικός Διευθυντής, ο Βρανόπουλος, σχηματίζει αστυνομικά σώματα που ονομάζει «παιδονομικές ομάδες».
Οι «παιδονομικές ομάδες» περιπολούν στα πάρκα και στις ερημιές. Συλλαμβάνουν όσα ζευγάρια νέων συναντούν και τα προσαγάγουν στο τμήμα για εξακρίβωση στοιχείων Στα 1948, ένα πρωτοφανές κύμα αυτοκτονιών πλήττει τη νεολαία. Το φαινόμενο απασχολεί κοινωνιολόγους της δεξιάς και της αριστεράς, και ο καθένας ερμηνεύει σύμφωνα με την δική του ιδεολογία. Οι κυριότερες θεωρίες είναι τα «ταραγμένα νεύρα» που προκαλεί ο εμφύλιος και ο κομμουνισμός, ενώ η άλλη πλευρά εξηγεί ότι πηγή του κακού είναι ο «ξενόφερτος τρόπος ζωής» που μολύνει τη νεολαία. Καμία από τις δύο πλευρές δεν διανοείται ότι οι αυτοκτονίες είναι το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς των ενηλίκων που αλληλοεξοντώνονται χωρίς να υπολογίζουν τον κόσμο και τα πρότυπα που παραδίδουν στα παιδιά τους.
Όταν η Τσούχλου έγραφε τους «προάγγελους του χάους», περιέγραφε το δράμα που παιζόταν στις ψυχές εκείνων των παιδιών.
Η Λένα ήταν ακόμη ΕΠΟΝίτισσα, και αυτό ίσως εξηγεί ότι δεν υπέγραψε ανοιχτά το ποίημα και έμεινε σαν «πνεύμα» αφήνοντας όλους  να πιστεύουν ότι το αριστούργημα αυτό έχει γραφτεί από τον Γιώργο Μακρή.
Ήταν κόρη του καρδιολόγου γιατρού Τσούχλου. Μεγάλωσε χωρίς μητέρα- οι γονείς της είχαν χωρίσει- σ’ ένα πολυτελές σπίτι στο κέντρο της Αθήνας. Το σπίτι, είχε δύο εισόδους, μία από την οδό Στουρνάρη που οδηγούσε στο ιατρείο του πατέρα και μία από την οδό Τζωρτζ απ’ όπου έμπαινες στο μικρό βασίλειο της ζωηρής αλλά και ευαίσθητης κόρης. Οι  κήποι  των σπιτιών της (στο κέντρο της Αθήνας, αλλά και εκείνος του εξοχικού της στην Γλυφάδα), είχαν μετατραπεί σε άσυλο των απανταχού της Αθήνας αδέσποτων ζώων. Η Λένα, είχε περιμαζέψει γατιά, σκυλιά, πληγωμένα πουλιά και ακόμα έβλεπες ένα …μουλαράκι να βόσκει το γρασίδι. Είχε μια απέραντη αγάπη για όλα τα ζώα, γι αυτό και οι φίλοι της την έλεγαν χαϊδευτικά «μάδερ Ίντια». Έγραφε ασταμάτητα ποιήματα, όπως ασταμάτητα επίσης ταξίδευε σε όλο τον κόσμο. Έφθασε μέχρι την έρημο της Αραβίας και την παγωμένη Λαπωνία, το ταξίδι ήταν γι αυτήν ο τρόπος που κατακτούσε το άγνωστο που τόσο την γοήτευε.
Στα 1946, η Λένα και η «κολλητή» της φίλη Νάτα, εγκαταστάθηκαν στη Μύκονο σε μια πρόχειρη σκηνούλα που έφτιαξαν στις ξερολιθιές. Ψάρευαν και μαγείρευαν υπαίθρια στο τσουκάλι. Οι ντόπιοι, δεν
πίστευαν στα μάτια τους… Γι αυτούς, οι δύο μόνες κοπέλες που ψάρευαν και κολυμπούσαν ήταν ένα εξωγήινο τέρας με δυο κεφάλια. Ένας χωριάτης που πήγε να τις κυνηγήσει, έφαγε το τσουκάλι στο κεφάλι . Δεν ήταν εύκολα παιδιά η Λένα και η Νάτα. 

Η Νάτα με τον Βλαδίμηρο Μακ. 1947.
Η θρυλική Νάτα είχε καταφέρει να ερωτευτεί και τον Βλαδίμηρο!

Οι Ανεύθυνοι αποτελούν την  πρωτοπορία της νεολαίας, όμως λειτουργούν σαν ένα κλειστό κλαμπ. Παιδιά από την λαϊκή τάξη, ήταν αδύνατον να μπουν σ’ αυτήν την παρέα των μορφωμένων και πλουσίων του Κολωνακίου. Υπάρχουν πάντως και λίγες εξαιρέσεις  παιδιών που αν και φτωχά κατορθώνουν  να εισχωρήσουν σαν μία φράξια στην «ανεύθυνη» πρωτοπορία.
Στα 1946, βλέπουμε μία υποομάδα των ανεύθυνων που αποτελείται από τους Τάκη Βασιλάκη, Πάνο Ραϋμόνδο, Βλαδίμηρο Μακ, και Μίνω Αργυράκη. Η συντροφιά αυτή, μιλά για υπαρξισμό και καθοδηγείται από την αδελφή του Βλαδίμηρου, την πανέμορφη Λίλη. Όλοι, είναι πάμφτωχοι και ζουν σε άθλιες συνθήκες.


Σίμος Τσαπνίδης και Τάκις (Παναγιώτης Βασιλάκης) στο Παρίσι (1966, ΑΡΧΕΙΟ Μ.Νταλούκα).

Ο Βασιλάκης, χωρίς πατέρα, μένει σ’ ένα υγρό υπόγειο στην Χαλκηδόνα. Σχετίζεται με τις παρέες των ανεύθυνων κυρίως γιατί τον είχε ερωτευτεί η Νάτα Μελά. Ο Ραϋμόνδος, είναι γιος κηπουρού, πλησιάζει τις παρέες σαν φίλος του Τάκι. Ο Αργυράκης, γιος μοδίστρας, έχει σπουδάσει στο Κολέγιο με χρήματα της Πηνελόπης Δέλτα η οποία λυπήθηκε και θέλησε να βοηθήσει έτσι  την χήρα μητέρα του.
Ο Βλαδίμηρος και η Λίλη Μακ, τα αδέλφια που έμεναν σε μια  παράγκα στο βατραχονήσι, γνωρίζονται με τους ανεύθυνους όταν η μητέρα τους για να  ζήσει παρουσιάζεται σαν έκπτωτη ρωσίδα πριγκίπισσα και παραδίδει μαθήματα μπριτζ ή κάνει μασάζ στις κυρίες της μεγαλοαστικής τάξης.
Αυτό που συνδέει αυτά τα παιδιά είναι το κοινό μίσος που νιώθουν για την μεγαλοαστική τάξη την οποία και ονομάζουν με απαξίωση μπουρζουαζία. Όλοι, έχουν μια περήφανη  λάμψη στα μάτια και μια οργή απέναντι στα «τρυφερά μαξιλάρια».Το περίεργο είναι ότι συναναστρέφονται αυτούς ακριβώς που κοιμούνται πάνω σ’ αυτά τα μαξιλάρια. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι  εδώ υπάρχει το σύνδρομο του έκπτωτου πρίγκιπα. Όλοι, προέρχονται από οικογένειες που πριν τον πόλεμο υπήρξαν πλούσιες και τώρα ζουν στην απόλυτη φτώχεια.
Οι πρώτοι υπαρξιστές αρχίζουν να συμπεριφέρονται αντικομφορμιστικά και αρκετές φορές προκλητικά, κάνοντας ιδιαίτερο στυλ την ανάγκη τους. Κυκλοφορούν ξυπόλυτοι, δίνουν αυτοσχέδιες παραστάσεις στον χώρο του Λουμίδη και κάνουν ξαφνικές απαγγελίες ποιημάτων στον δρόμο. Συντηρούνται όπως όπως και εκ των προχείρων ερώτων. Η Λίλη, αρχηγός και «προστάτρια», σχετίζεται με διάφορους για να χρηματοδοτεί την παρέα. Ο πρώτος αυτός υπαρξισμός εκφράζει περισσότερο ανάγκη και διαμαρτυρία, παρά ένα στυλ. Έχω την γνώμη ότι, η Λίλη Μακ περπατούσε ξυπόλητη όχι τόσο για να κάνει εντύπωση, όσο γιατί δεν είχε χρήματα για ν’ αγοράσει παπούτσια. Η κουλτούρα αυτής της ομάδας είναι σκληρή και οργισμένη στην επιφάνεια, στο βάθος όμως κρύβει τρυφερότητα και ρομαντισμό. Όταν ο Ραϋμόνδος αρχίζει να θάβει τα γλυπτά του στην Πεντέλη «για να τα βρουν στο μέλλον», εκφράζει μια ρομαντική πίστη σε ένα ερχόμενο καλύτερο κόσμο. Τα σινιάλα και οι μαγνήτες του Τάκι Βασιλάκη που γίνονται αργότερα, τα κοφτερά σκίτσα του Αργυράκη, τα ποιήματα του Βλαδίμηρου…Όλα, έχουν την τρυφερή οργή του χαοτικού παρελθόντος και εκφράζουν κάτι κοινό: την λαχτάρα για μία άλλη ζωή, έστω και εξωγήινη, αλλά πάντως μακριά από την «Αθηναϊκή μαγιονέζα».
Η κουλτούρα αυτής της ομάδας περιγράφεται στο βιβλίο ESTAFILADES του Τάκι Βασιλάκη, ένα ουσιαστικά ημερολόγιο εκείνης της εποχής. Ο τίτλος ενδεικτικός: η λέξη estafilades είναι λατινική και σημαίνει ξυραφιές, ανεπανόρθωτα χαράγματα δηλαδή στην ψυχή τους.
Οι πρώτοι υπαρξιστές δεν προκαλούν μαζική διάθεση στη νεολαία, αφού δεν έρχονται σε επαφή με το λαϊκό στοιχείο. Ουσιαστικά, αποτελούν και αυτοί ένα κλειστό χώρο, μία εσωτερική παραδοξολογία και μία φράξια των ανεύθυνων του Κολωνακίου. Για την μοναχική τους πορεία, έχουμε την μαρτυρία στο Βιβλίο του Σίμου

                     
«Το 1948, υπήρχε μία υπαρξιστική καλλιτεχνική
σουρεαλιστική παρέα στην Αθήνα που σύχναζε στο πατάρι
του Λουμίδη. Την αποτελούσαν ο Βλαδίμηρος Μακ, γλύπτης, ο οποίος όταν έφτιαξα το σωματείο Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΔΙΟΓΕΝΗΣ, έγινε στέλεχος. Στην παρέα του Λουμίδη ήταν και η Λίλη (καλλιτέχνις) και ο Τάκης Βασιλάκης, ζωγράφος και άλλα παιδιά. Διαλύσανε μόνοι τους γιατί ήταν μεμονωμένοι, δηλαδή στην παρέα τους δεν
δεχόντουσαν άλλους φίλους του υπαρξισμού…»
( Σίμος Τσαπνίδης. Το Βιβλίο του Σίμου)

Το καλοκαίρι του 1950, οι πρώτοι υπαρξιστές ακολουθούν τον μεγάλο κύκλο της «λιποταξίας» και φεύγουν για το Παρίσι. Ένα νέο κομμάτι υπαρξισμού θα εμφανιστεί στην Ελλάδα (Ο Υπαρξισμός της Ιπτάμενης Παράγκας), το οποίο και θα προκαλέσει κοινή τελικά διάθεση στη νεολαία.

22 σχόλια:

  1. Η Λίλη Μακ έπαιξε στην ταινία "Ραγισμένες καρδιές" του '45 του Ορέστη Λάσκου.
    Ξέρει κανείς αν ήταν Ουγγαρέζα και αν αληθεύει ότι κατά την κατοχή κυκλοφορούσε με τον Καραμανλή;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η Οικογένεια των Μακ, δηλαδή ο Πολ (πατέρας), η Λάλα (μητέρα), η Λίλη (κόρη) και ο Βλαδίμηρος (γιός), ήρθε από την Ρωσία στην Ελλάδα. Αυτό που λες για τον Καραμανλή, πρώτη φορά το ακούω. Ποιός λέει κάτι τέτοιο ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ἡ μητέρα τῆς ἀείμνηστης Λίλης Μάκ, ἦτο ἡ Ἕλενα Μάκ. Τοὺς ἐγνώρισα ατὴν Ὕδρα ὅπου ἡ Λίλη (Ἀντζολίνα δι᾿ ἡμᾶς τοὺς Ὑδραίους). Ἡ Ἕλενα ἦτο μονόφθαλμος, φέρουσα φιλαρέσκως καὶ ἐν πάσῃ κομψότητι μέλανα «πειρατικὸν ἐπίδεσμον».
    Τὸ μάτι της τὸ εἶχε χάσει κατὰ τὴν Κατοχὴν λόγῳ ἐμπλοκῆς της εἰς κατασκοπευτικὸν δίκτυον τῶν Βρετανῶν, ὅτε εἶχε προσκολληθεῖ στὸν Γερμανὸν ἀξιωματοῦχον κόμητα Σούλεμβουργ.
    Ἡ Λιλή ἔζησεν ἀρκετὰ στὴν Ὕδρα, μὲ τὰ δυὸ της ὑπέροχα παιδιά. Ἦτο ἐξαίρετος ἐρασιτέχνις κεραμίστρια.
    Δὲν εὐτύχησε. Ἐπούλησε τὴν οίκίαν της εἰς τὰ Καμίνια καὶ ἐπανῆλθεν εἰς τὰς Ἀθήνας. Ἐπὶ τρεῖς δεκαετίας καὶ ἄνω ἀπετέλεσε τὸν πυρῆνα τῶν γνησίων ὑπαρξιστῶν τῆς νήσου, ὄχι τῶν «γιαλαντζῆ» τοῦ Σαββατοκύριακου...
    Ἐν Ἀθήναις μέχρι καὶ πρὸ δεκαετίας τὴν ἔβλεπα ἐνίοτε κάποιας Κυριακὰς ἐκκλησιαζομένην ἐν τῇ Ῥωσσικῇ Ἐκκλησία εἰς τὴν ὁδὸν τῶν Φιλελλήνων.
    Πρέπει νὰ μετέστη εἰς καλύτερον καρτιὲ τοῦ σύμπαντος, κατὰ τὴν παρελθούσαν δεκαετίαν.
    Ἦτο ὄντως μιὰ ἐντυπωσιακὴ γυναίκα.
    Ἡ μήτηρ της Ἕλενα Μάκ, εἶναι θαμμένη πλησίον τοῦ οικογενειακοῦ μας τάφου, εἰς τὸ ὑπέροχον κοιμητήριον τῶν Καμινίων τῆς Ὕδρας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πέθανε η Λίλη; Σας παρακαλώ στείλτε μου έναν αριθμό τηλεφ σας να επικοινωνήσουμε. Θέλω να σας ρωτήσω μερικά πράγματα. Στείλτε τον αριθμό με μήνυμα (Φυσικά δεν θα δημοσιευτεί)

      Διαγραφή
  4. Πολύ ενδιαφέρουσες όλες αυτές οι πληροφορίες, ιδιαίτερα όμως το κείμενο που αναρτήθηκε. Θα ήθελα να σας προσθέσω ότι η Ελένη και η Λίλη Μακ είχαν εμπλακεί στο κατασκοπευτικό δίκτυο που είχαν αναπτύξει στην Αθήνα οι Γερμανοί επί Κατοχής, εξ ου και μεταπολεμικά παραπέμφθηκαν στην Ελληνική Δικαιοσύνη για δοσιλογισμό. Σχετικές αναφορές διασώζονται στα αμερικανικά και βρετανικά αρχεία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η κατηγορία για τις Μακ ότι ήταν στο γερμανικό κατασκοπευτικό δίκτυο, δεν προκύπτει από τις πηγές. Αν εσείς έχετε κάποιο στοιχείο από αμερικανικό η βρετανικό αρχείο, παρακαλώ να σκανάρετε και να στείλετε στο μεηλ που αναγράφεται στο Contact. Αλλιώς η κατηγορία θεωρείται λάσπη.

      Διαγραφή
  5. Ως προς τις σχέσεις της Λίλης Μακ με τον Καραμανλή κατά τη διάρκεια της Κατοχής, υπάρχει η μαρτυρία του Μάνου Χατζιδάκι, που τα μεσημέρια έβλεπε συχνά το ζευγάρι στου Απότσου της οδού Σταδίου. Την μεταφέρει ο Σεραφείμ Φυντανίδης στο κύκνειο άσμα του (στα "31 αξέχαστα χρόνια").

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ἡ Ἕλενα Μάκ, ὄχι ΔΕΝ ἦτο πράκτωρ τῶν ναζήδων, ἀλλὰ ἐσχετίζετο μὲ ἀντιναζιστικοὺς - φιλοβρετανικοὺς κύκλους πρὸ καὶ κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς Κατοχῆς.
    Ἦτο προσωπικὴ φίλη τοῦ διακεκριμμένου Γερμανοῦ διπλωμάτου καὶ κρυπτοαντιναζιστοῦ κόμητος Φρειδερίκου Βέρνερ φὸν Σούλεμβουργ https://en.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Werner_von_der_Schulenburg,
    τὸν ὁποῖον τὰ ναζιστικὰ ἀνθρωποειδῆ ἐβασάνισαν στὰ μπουντρούμια τοῦ Πλαίτσενζεε καὶ τὸν ἐστραγγάλισαν μετὰ τὸ ἀποτυχημένον πραξικόπημα καὶ ἀπόπειραν Στάουφενμπεργκ.
    Ἡ πλέον τεκμηριωμένη ἔρευνα διὰ τὴν Ἕλεναν Μάκ ἔχει γίνει ἀπὸ τὸν ἀείμνηστον ὑποστράτηγον τῆς Ἀστυνομίας Πόλεων, ἱστορικὸν καὶ τ. δήμαρχον Σπαρτιατῶν Σαράντον Ἀντωνάκον, ἡ ὁποία ἔλαβε τὴν μορφὴν ἄρθρου κατὰ τὴν δεκαετίαν τοῦ ᾿ 70 εἰς τὸ περιδικὸν «ΙΣΤΟΡΙΑ» τοῦ «Παπύρου». (Θὰ τὸ φωτοτυπήσω καὶ θὰ τὸ προωθήσω εἰς πάντα ἐνδιαφερόμενον).
    Ἐκ τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ προκύπτει ὅτι ἡ Ἕλενα Μάκ ὑπῆρξεν ἀντιναζίστρια καὶ πράκτωρ κατ᾿ οὐσίαν τῆς Βρετανίας.
    Ἡ ἴδια ἄλλωστε, κατὰ προσωπικὴν της μαρτυρίαν πρὸς μέλος τῆς οἰκογενείας μου, κατὰ τὴν Κατοχὴν διετέλει συνεργάτις τοῦ ἀειμνήστου καὶ ἐξόχου ἀνθρώπου Ἐλὶμ Ντεμίντωφ, πρίγκηπος τοῦ Ἁγίου Δονάτου, τελευταίου πρέσβεως τοῦ τσάρου ἐν Ἑλλάδι. Ὁ Ντεμίντωφ (ὁ ὁποῖος ἐθεωρεῖτο ἐκ τῶν πλουσιωτέρων ἀνθρώπων τοῦ κόσμου) μετὰ τῆς συζύγου του Σοφίας Βοροντσώφ - Ντάσκωφ, ἔμεινε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἐπεβίωσε κατὰ τὴν Κατοχὴν, διαθέσας τὸν ἑαυτὸν καὶ τὴν περιουσίαν του εἰς τὴν ἀνακούφισιν τῶν Ῥώσσων ἐμιγκρέ.
    Ὅμως, ἐπειδὴ κάποιοι Ρῶσσοι ἐμιγκρέ εἶχον τότε «ἀλοιθωρήσει» πρὸς τοὺς ναζῆδες, ἐλπίζοντες (οἱ ἀνόητοι) ὅτι θὰ ξαναδοῦν τὰ πάτρια ἐδάφη των διὰ τῶν γερμανικῶν ὅπλων, ὁ Ντεμίντωφ, ἡ Μάκ καὶ τινες ἄλλοι σώφρονες Ῥῶσσοι, προσεπάθησαν νὰ συγκρατήσουν πολλοὺς τέτοιους «συνταγματάρχας Λιάπκιν»....
    Ἡ Ἕλενα, ἦτο μιὰ ἐντυπωσιακὴ γυναίκα ἀπιθάνου ὡραιότητος. Ἔφερε πειρατικὸν ἐπίδεσμον στὸν ἀριστερὸν της ὀφθαλμόν, τὸν ὁποῖον κατ᾿ ἄλλους εἶχε χάσει κατὰ τὴν Κατοχὴν, κατ᾿ ἄλλους δὲ στὸν Μεσοπόλεμον εἰς μίαν ...μονομαχίαν!
    Καὶ μόνον ὁ ἰσχυρισμὸς ἡ Λίλη Μάκ, νὰ ἦτο συνοδὸς ἢ ὅ,τι ἄλλον τοῦ πλέον ἀνεράστου ἀνδρὸς μετὰ τὸν ἀνδριάντα τοῦ Κοραῆ στὴν Πανεπιστημίου, σίγουρα θὰ ἔκανε τὰ ὑπέροχα γαλαζοπράσινα πονηρὰ ματάκια της νὰ δακρύσουν ἐκ τῆς θυμηδίας.
    Ἄλλωστε τότε δὲν ἦτο ἄνω τῶν ...10 ἐτῶν. Ἐντάξει, ὁ ἐν λόγῳ ἐμορφάντρας εἶχε πολλὰς «ἰδιαιτερότητας» (ποὺ λέγουν σήμερον οἱ προοδευτικοί), ἀλλὰ ὄχι καὶ ...ἀμουρὲ ντεζ ἀνφάν!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Για τη Λίλη Μακ θα επανέλθω, ιδίως ως προς τα κατοχικά της και τη σχέση της με τον Κ. Καραμανλή, αφού υπάρχουν γραπτές πηγές. Ως προς την Έλενα Μακ και τα αναφερόμενα από τον κ. Φρεάντλη, θα ήθελα κατ' αρχήν να μεταφέρω όσα έχει γράψει για την προκατοχική παρουσία της στην Αθήνα ο Γερμανός αρχικατάσκοπος Άρθουρ Ζάιτς στις αναμνήσεις του, που δημοσιεύθηκαν στην ιστορική επιθεώρηση "Τότε" (Ιούν.-Δεκ. 2009):
    "Προπολεμικά ζούσε στην Αθήνα μία Ρωσίδα κυρία, ονόματι Έλενα Μακ, γνωστή στην αθηναϊκή κοινωνία όχι τόσο διότι ήταν ομολογουμένως ωραία, όσο διότι κάλυπτε πάντοτε το αριστερό μάτι της με ένα μαύρο μεταξωτό μαντήλι, το οποίο έδενε διαγωνίως στο κεφάλι της. Η κ. Μακ ήταν ρωσικής καταγωγής και μετά την έκρηξη της επανάστασης των μπολσεβίκων, κατέφυγε στην Τεχεράνη, όπου τότε πρεσβευτής της Γερμανίας ήταν ο διπλωμάτης φον Σούλεμπουργκ, ο ίδιος που ήταν πρεσβευτής στη Μόσχα μέχρι τη γερμανική επίθεση. Ας σημειωθεί ότι ο φον Σούλεμπουργκ ήταν ένας από τους λίγους ρωσόφιλους Γερμανούς διπλωμάτες της ναζιστικής περιόδου και ο πρωτεργάτης του γερμανορωσικού συμφώνου του Αυγούστου 1939, που έλυσε τα χέρια του Χίτλερ και του έδωσε την ευχέρεια να στραφεί αμέσως κατά της Πολωνίας.
    Στο διάστημα της παραμονής της στην Τεχεράνη η Έλενα Μακ συνδέθηκε στενά με τον Γερμανό πρεσβευτή φον Σούλεμπουργκ. Η φιλία όμως αυτή σιγά-σιγά μεταβλήθηκε σε τέτοιο φλογερό ερωτικό πάθος, ώστε η ζωή των δύο εραστών, συνεπεία μάλιστα της φοβερής ζηλοτυπίας του Γερμανού διπλωμάτη, να καταστεί αφόρητη πια. Υπό τις συνθήκες αυτές η Έλενα Μακ εγκατέλειψε την Τεχεράνη και κατέφυγε αρχικά μεν στην Κωνσταντινούπολη, αργότερα δε στην Αθήνα, όπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα και όπου ο Γερμανός διπλωμάτης δεν έπαυε να της στέλνει θερμές πάντοτε επιστολές και να την ενισχύει οικονομικά.

    Η ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ

    Έτσι η Έλενα Μακ είχε στην κατοχή της πολλές επιστολές του Σούλεμπουργκ, οι οποίες φαίνεται πως είχαν κάποια αξία για τις γερμανικές μυστικές υπηρεσίες. Ιδιαίτερα ενδιαφέρθηκε επίσης για τις επιστολές και ο τότε Γερμανός επιτετραμμένος φον Γκραίβενιτς. Υπό τις συνθήκες αυτές κλήθηκε ο Χουτζάρια και του ανατέθηκε η με κάθε τρόπο απόκτηση των επιστολών.
    Το πράγμα όμως δεν ήταν εύκολο, γιατί η Μακ δεν θα παρέ-διδε ποτέ με τη θέλησή της τις εν λόγω επιστολές. Ο Χουτζάρια όμως συνεργαζόταν πλέον με την ελληνική υπηρεσία πληροφοριών και σκέφθηκε ότι με τη σύλληψη της Μακ και την έρευνα στο σπίτι της θα βρισκόταν και η αλληλογραφία της με τον Σούλεμπουργκ, η οποία έτσι θα περιερχόταν σε ελληνικά χέρια. Πώς έπειτα θα την έβαζε ο ίδιος στο χέρι, ήταν ένα άλλο ζήτημα που θα το σκεπτόταν αργότερα. Πράγματι, χωρίς να χάσει καιρό, κατήγγειλε στις ελληνικές αρχές την Έλενα Μακ ως πράκτορα των Ρώσων και των Γερμανών. Οι ελληνικές αρχές πράγματι την συνέλαβαν και, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Χουτζάρια, βρήκαν στο σπίτι της ένα ολόκληρο κιβώτιο με επιστολές. Μέσα στο κιβώτιο υπήρχε και η αλληλογραφία της με τον Σούλεμπουργκ.
    Ο Αντρέι Χουτζάρια έπρεπε πια να βάλει χέρι στην αλληλογραφία αυτή. Μεταχειρίσθηκε μύριους τρόπους, αλλά ματαίως και τελικά αποκαλύφθηκε σε κάποιον της ελληνικής μυστικής υπηρεσίας.
    -Αν επιμένω, του είπε, τόσο για την αλληλογραφία αυτή, εί-ναι διότι ενδιαφέρεται γι’ αυτήν ο επιτετραμμένος της Γερμανίας φον Γκραίβενιτς και, όπως καταλαβαίνετε, αν του πάω τις επιστολές αυτές, που για σας δεν έχουν καμιά αξία, η εμπιστοσύνη της γερμανικής μυστικής υπηρεσίας, με την οποία πρέπει να σας αποκαλύψω τώρα ότι έχω επαφή, θα είναι τόση ώστε να μπορώ να αποσπώ πληροφορίες που θα έχουν μεγάλη για σας και θα σας εξυπηρετήσουν.
    Το κόλπο του Χουτζάρια όμως δεν έπιασε, γιατί φαίνεται πως από καιρό η ελληνική υπηρεσία πληροφοριών είχε υπόνοιες πως ο Χουτζάρια έπαιζε διπλό παιχνίδι. Κι έτσι τα γράμματα της Έλενας Μακ έμειναν πάντα στα χέρια της".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Γιὰ κάποιους ἐρευνητὰς ὡς ὁ Σαράντος Ἀντωνάκος (Περιοδ. «ΙΣΤΟΡΙΑ» Φεβρ. 1981, τ. 152, σελ. 84), ἡ ἱστορία τῆς Ἕλενας Μάκ τελειώνει πρὸ τῆς Κατοχῆς, ἢ κατὰ τὴν Κατοχήν, νομίζοντες ὅτι αὐτὴ «ἐξηφανίσθη»,ἢ ὅτι ἐδολοφονήθη ὑπὸ τῶν ναζήδων.
    Ὅμως, ἐδῷ ἂς μοῦ ἐπιτραπῇ ἡ προσωπικὴ μου κατάθεσις. Ἡ Ἕλενα μὲ τὰ παιδιὰ της μετακόμισεν ἐκ τῆς οἰκίας της στὴν Νεοφ. Βάμβα 10, ἀμέσως μετὰ τὴν Κατοχήν, ἀφοῦ ἡ κοινότης τῶν ἐν Ἀθήναις «Λευκῶν» Ῥώσσων διελύθη. Ὁ φίλος καὶ προστάτης της κατὰ τὴν Κατοχὴν πρίγκηψ Ντεμίντωφ ἀπεβίωσε τὸ 1943, μετὰ δὲ δέκα ἔτη καὶ ἡ σύζυγός του πριγκήπισσα Σοφία Βοροντσόβα - Ντάσκοβα. Οἱ καιροὶ ἦσαν «πονηροὶ» καὶ κατὰ τὰς ἀρχὰς τῆς 10ετίας τοῦ ᾿50 ἐγκατεστάθη εἰς τὴν περιοχὴν τῶν Καμινίων τῆς ἀσήμου τότε ἀκόμη Ὕδρας μιὰ μυστηριώδης τριμμελὴς οἰκογένεια. Ἡ Ἕλενα, ἡ Λίλη καὶ ὁ Βλαδίμηρος Μάκ. Ὁ τελευταῖος ἐπέστρεψε τάχιστα στὰς Ἀθήνας.
    Ἡ Ἕλενα ἔζησε ἀρκετὰ ἀκόμη χρόνια καὶ πέθανε ἐκεῖ. Τὴ θυμᾶμαι ἀκόμη νὰ βηματίζῃ περήφανα στὴ παραλίαν τῆς Ὕδρας, μὲ τὸν ἐπίδεσμον στὸ μάτι καὶ μὲ ποδήρεις ὁλοσηρικοὺς χιτώνας τοῦ τύπου σαρόνγκ. Ὁ τάφος της εὑρίσκεται στὸ μικρὸν κοιμητήριον τῶν Καμινίων πλησίον τοῦ δικοῦ μας οἰκογ. τάφου.
    Ἡ Λίλη, ἐπέδειξε σπουδαίας εἰκαστικὰς ἀρετὰς ὡς κεραμίστρια συνεργασθείσα μετὰ τοῦ θείου μου Ι.Δ.
    Ἀκολούθως ἐνυμφεύθη τὸν (κατὰ τοὺς Ὑδραίους) «βασιλέα τῆς γαλλικῆς σαμπάνιας», μετὰ τοῦ ὁποίου ἔκανε δύο παιδιὰ μὲ τὰ ὁποία ἔπαιζα μικρός. Τὰ παιδιὰ ἐφοίτουν εἰς τὸ δημοτικὸν σχολεῖον τοῦ Ἁγ. Βασιλείου τῶν Καμινίων.
    Διῆγε βίον ἐλεύθερον καὶ ἀρκούντως ἰδιόρρυθμον, πάντοτε ὅμως ἀπολαμβάνουσα τὸν σεβασμὸν τῶν φιλελευθέρων καὶ «ὄπενμάιντ»Ὑδραίων.
    Περὶ τὰ τέλη τῆς 10ετίας τοῦ ᾿70 ἔχασα πᾶσαν ἐπαφήν μετὰ τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν. Τυχαίως μετὰ ἀπὸ 20 περίπου χρόνια, τὴν ξανασυνάντησα στὰς Ἀθήνας, νὰ ἐκκλησιάζεται στὴν Ῥωσσικὴν Ἐκκλησίαν.
    Ἦτο πάντοτε ἐνημερωμένη ἐπὶ παντὸς θέματος ἀφορῶντος εἰς τὴν ἀμερικανικὴν καὶ εὐρωπαϊκὴν «ἀβανγκάρντ» τῆς τέχνης καὶ τοῦ πνεύματος. Νὰ σημειώσω ὅτι τὴν εἶχα ἐπίσης συναντήσει στὸ νεκροταφεῖον τῆς Κηφισιᾶς τὸ 1975, κατὰ τὴν κηδείαν τοῦ Ἐμπειρίκου.
    Ἐπίσης νὰ σημειώσω ὅτι κατὰ τὴν «ὑδραϊκὴν της περίοδον» ὅπως μοῦ ἔλεγε ὁ παπποῦς μου, ἀπότακτος ἀξιωματικὸς τοῦ Βασιλικοῦ Ναυτικοῦ καὶ πρὸ τοῦ 1960 ταβερνιάρης στὰ Καμίνια, ἡ Λιλὴ δὲν ἔλειπε ποτὲ σχεδὸν ἀπὸ τὶς περίφημες βραδιὲς στὴ ἔπαυλιν τοῦ Χατζηκυριάκου Γκίκα, ὅπου τὸ λαμπρὸ καὶ ἀνατρεπτικὸ ὑπερρεαλιστικὸν της πνεῦμα ἔλαμπεν ἀνάμεσα στὴν συντροφιὰ τοῦ Γκίκα, τοῦ Ἐμπειρίκου, τοῦ Σεφέρη, τοῦ Τσάτσου καὶ τοῦ Λῆ Φέρμορ.
    Αὐτὴ ἡ ἀνάρτησις, μὲ φέρνει πολλὰ καὶ ὄμορφα χρόνια πίσω καὶ εὐχαριστῶ ἰδιαιτέρως τοὺς συμπράττοντας κ.κ. Νταλούκαν καὶ Πλούταρχον, ποὺ μοῦ δίδουν τὴν δυνατότητα νὰ καταθέτω αὐτὰς τὰς ὁλίγας καὶ ἴσως ἄνευ ἀξίας ἀναμνήσεις μου.
    Προσωπικῶς, θὰ ἤθελα πάρα πολὺ νὰ μάθω τὶ ἀπέγινεν ἡ Λιλή καὶ ποῦ μπορεῖ νὰ βρίσκωνται τὰ ἀξιαγάπητα, (ἄλλοτε φίλοι καὶ συμμαθηταὶ μου) παιδιὰ της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Βεβαίως έχουν εξαιρετική σπουδαιότητα οι από πρώτο χέρι προσωπικές μαρτυρίες που καταθέτει ο κ. Φρεάντλης για τη ζωή των Μακ στην Ύδρα. Ο πρίγκιπας Ντεμίντωφ ήταν αναμφίβολα μια σεβαστή προσωπικότητα στη μεσοπολεμική αθηναϊκή κοινωνία και πράγματι κατείχε μεγάλη ατομική περιουσία, ιδίως σε αμύθητης αξίας κοσμήματα. Μόλις πέθανε επί Κατοχής, η σύζυγός του βρέθηκε στην ανάγκη να τα ρευστοποιήσει (σχετικές αναφορές υπάρχουν και στο βιβλίο του Χρ. Χρηστίδη "Χρόνια Κατοχής") και τα μοναδικά αυτά κοσμήματα βρέθηκαν στα χέρια ενός μεγαλομαυραγορίτη, μιας σκοτεινής φυσιογνωμίας που άκουγε στο όνομα Φειδίας Γιαδικιάρογλου, ο οποίος τα πρόσφερε κυριολεκτικά στο κρεβάτι της νεαρής τότε Μελίνας Μερκούρη, σύμφωνα με δική της περιγραφή. Τόσο στην αυτοβιογραφία της ("Γεννήθηκα Ελληνίδα"), όσο και στη βιογραφία της που έγραψε η Φρίντα Μπιούμπιτο 1996, υπάρχει εκτενής αναφορά, αν και τα ονόματα είναι παραλλαγμένα (ο μεν Γιαδικιάρογλου λέγεται Αλέξης, ο δε Ντεμίντωφ Νταβίντωφ).
    Καταθέτοντας την προσωπική του μαρτυρία ο κ. Φρεάντλης, αναφέρει ότι οι Μακ έμεναν μέχρι την Απελευθέρωση στην οδό Νεοφ. Βάμβα 10. Όλως συμπτωματικά (?) εκεί έμενε κατά την Κατοχή και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ως φιλοξενούμενος - ή κατ' άλλους ως συζών - με την αείμνηστη Λίνα Τσαλδάρη, χήρα του Παναγή.
    Τα περί ευρισκομένης της Λίλης Μακ τότε σε παιδική ηλικία όταν υποτίθεται ότι σχετιζόταν με τον Κ. Καραμανλή ελέγχονται διότι το 1943 άρχισαν τα γυρίσματα της ταινίας "Ραγισμένες καρδιές" του Ορέστη Λάσκου (ολοκληρώθηκε και προβλήθηκε το 1945), στην οποία εκείνη συμπρωταγωνίστησε με τη Στέλλα Γκρέκα. Στο Youtube εύκολα βρίσκει κανείς να δει την ταινία για να κρίνει αν η Λίλη (που υποδύεται τον ομώνυμο ρόλο) ήταν ...κάτω των δέκα ετών.
    Αλλά περί της σχέσης αυτής, που λόγω της εύλογης συμπάθειάς του προς τη Λίλη και ταυτόχρονα της έκδηλης αρνητικότητάς του προς τον Καραμανλή ο κ. Φρεάντλης τόσο κατηγορηματικά την αμφισβητεί, πέρυσι λίγο πριν αιφνιδίως πεθάνει ο Σεραφείμ Φυντανίδης έγραψε στο βιβλίο του "31 αξέχαστα χρόνια" τι έλεγε επ' αυτού ο Μάνος Χατζιδάκις:
    «… Του είχε πει [του Καραμανλή] ο Μάνος Χατζιδάκις, ότι τον θυμόταν στη διάρκεια της Κατοχής να τρώει τα μεσημέρια στου «Απότσου» με μια πανέμορφη Πολωνορουμάνα, που έμενε στο Παγκράτι και λεγόταν Λιλή Μακ. ‘Εμείς, κύριε πρόεδρε, με τον Τσαρούχη, τον Κουν και τον Γκάτσο, πίναμε ούζα απέναντί σας και σας καμαρώναμε καθώς ήσασταν πολύ ωραίο ζευγάρι. Αλλά ένα μεσημέρι σας είδαμε να μαλώνετε και να φεύγετε συγχυσμένος’.
    Ενοχλήθηκε ο Καραμανλής. ‘Εγώ δεν ξέρω καμιά Λιλή Μακ. Τι είναι αυτά που λες;’
    Αργότερα, μας είπε ο Χατζιδάκις: ‘Θέλω να γράψω ένα βιβλίο με τίτλο ‘Η Λιλή Μακ δεν υπήρξε ποτέ. Αλλά υπήρξε’.
    Όταν το έγραψα αυτό στην εφημερίδα, ο Νίνος Μικελίδης μου έφερε μία φωτογραφία. Όντως, η Λιλή Μακ είχε παίξει έναν μικρό ρόλο στην ταινία ‘Η βίλα με τα νούφαρα’ που είχε γυριστεί επί Κατοχής [το ακριβές είναι ότι πρόκειται για τις "Ραγισμένες καρδιές"]. Άρα, η Λιλή Μακ πράγματι υπήρξε. Ο Καραμανλής όμως προστάτευε αυστηρά την ιδιωτική του ζωή και δεν συμπαθούσε καθόλου τις φήμες και τα κουτσομπολιά…»
    Απομένει να αποσαφηνισθεί τι ακριβώς έγινε με τη Λίλη Μακ και τη μητέρα της κατά την Κατοχή και αν παραπέμφθηκαν για δοσιλογισμό μετά την Απελευθέρωση. Επιφυλάσσομαι, αν ο κ. Νταλούκας θα έχει την καλοσύνη να με φιλοξενήσει εκ νέου, να επανέλθω μόλις θα έχω στα χέρια μου τα υπάρχοντα στοιχεία που ζήτησα να μου δώσει από το αρχείο του ο πλέον γνωστός και εξειδικευμένος για κατοχικά θέματα σύγχρονος Έλληνας ιστορικός, ο οποίος μου έχει διηγηθεί λεπτομερώς τα σχετικά με τη μητέρα και κόρη Μακ.
    Τέλος, όπως μου έλεγε παλαιός φίλος, η οικογένεια Μακ έμενε στην Αθήνα κατά τη δεκαετία 1960 στην οδό Ευελπίδων 23 (Πεδίον Άρεως) και αργότερα στο Στροφύλι Κηφισιάς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Με μεγάλη προσοχή παρακολουθώ τις σκέψεις και τα στοιχέια που αναφέρετε. Θα ήθελα όμως και από σας και από τον κύριο Φρεάντλη, να πείτε αν ξέρετε κάτι για τον πατέρα της Λίλη, τον Πολ. Ρώτησε άραγε ποτέ ο Φρεάντλης την Λάλα για το ποιος ήταν ο άντρας της και τι απέγινε; Επ αυτού, τι πληροφορίες υπάρχουν;

      Διαγραφή
  10. Δυστυχῶς, λόγῳ ἡλικίας δὲν μπόρεσα ποτὲ νὰ τὴν ῥωτήσω (τὴν Ἕλενα Κούρμπσκαϊα - Μάκ), δεδομένου ὅτι ἦταν καὶ ...ἀπλησίαστη. Ὅταν τὴν ἐγνώρισα δὲν ἤμουν παραπάνω ἀπὸ 10-11 ἐτῶν. Ἡ Λίλη ἦταν πιὸ καταδεκτική, ἀλλὰ καὶ πάλι δὲν θὰ μποροῦσα νὰ θέσω τέτοιο ἐρώτημα.
    Τὸ μόνο ποὺ γνωρίζω ἀπὸ τὴν γιαγιὰ μου εἶναι ὅτι «οἱ Μάκ», ὅπως καὶ οἱ Ντεμίντωφ καὶ κάποιοι ἄλλοι ἐμιγκρέδες, ἔφτειαχναν τὰ δόντια τους στὴν κλινικὴ τοῦ ἄλλου μου παπποῦ (τὶ σύμπτωσις) στὴν ὁδὸ Σατωβριάνδου 18.
    Ὡστόσον, δὲν εἶμαι βέβαιος ὅτι ὅταν ἡ γιαγιὰ ἔλεγε «οἱ Μάκ» ἐννοοῦσε καὶ τὸν σύζυγο τῆς Ἕλενας, τὸν Πάβελ (Πώλ) Ἰβάνωφ Μάκ, δεδομένου ὅτι αὐτός περὶ τὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ ᾿30, πῆγε στὸ Βέλγιο, ὅπου πέθανε μᾶλλον τὸ 1967.
    Ἀπὸ τὰ ὅσα ἔχω μαζέψει ἀπὸ δῷ καὶ κεῖ, μπορῶ νὰ ἰσχυρισθῶ τὰ ἀκόλουθα:
    Ὁ Πάβελ Πέτροβιτς Ἰβάνωφ - Μάκ, εἶχε γεννηθεῖ τὸ 1891 καὶ μετὰ ἀπὸ σπουδὰς στὴν Μόσχαν ἀνεδείχθη ὡς ὁ σπουδαιότερος σκιτσογράφος τῶν καλλιτεχνικῶν περιοδικῶν, ἀλλὰ καὶ κλασσικὸς συμβολιστὴς ζωγράφος. Τὰ σατιρικὰ του σκίτσα γιὰ τοὺς φίλους του, Νιζίνσκυ, Ῥέριχ, Ῥαχμάνινωφ καὶ Φωκίν, ἔχουν μείνει ξακουστά.
    Στὴν Μόσχα ὑπῆρξεν ἐπίσης περίφημος γιὰ τὶς ἐπιδόσεις του στὸ ...ταγκό καὶ διετέλεσε ἐραστὴς τῆς μεγάλης βάμπ καὶ χορευτρίας Ἔλσας Κροῦγκερ. Ἀκολούθως σπούδασε στὴν ...στρατιωτικὴν σχολήν τοῦ Κιέβου.
    Κατὰ τὸν Α΄ Παγκ. Πόλεμον, ὑπηρέτησεν ὡς ἴλαρχος τοῦ 89ου (Πολωνικοῦ) Συντάγματος Ἱππικοῦ «Μπιελομόρσκυ», ὅπου ἠνδραγάθησε στὶς μάχες τῶν Μαζουριανῶν Λιμνῶν. Τραυματίσθηκε βαρύτατα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ χάσῃ μερικὰ ἑκατοστὰ ἀπὸ τὸ πόδι του. Διέφυγε καὶ τὴν ἐκτέλεση ἀπὸ τοὺς μπολσεβίκους ὡς «ἀντιδραστικὸς καλλιτέχνης τῶν πλουτοκρατῶν» καὶ ἀξιωματικὸς τοῦ τσάρου, ζωγραφίζοντας τοὺς ...ἐπικεφαλὴς τοῦ ἐκτελεστικοῦ του ἀποσπάσματος καὶ κατέφυγε στὴν Τεχεράνη μαζὶ μὲ τὴν Ἕλενα, ὅπου διετέλεσε ἐπίσημος ζωγράφος τοῦ Σάχη, ἀλλὰ μᾶλλον ὁ ἔρωτάς του γιὰ τὴν περίφημη Ναταλία Γκοντσάροβα τελικῶς ὑπερίσχυσε...
    Τὸ πέρασμά του ἀπό τὰς Ἀθήνας μᾶλλον ἦταν σύντομο. Κατέληξε στὸ Βέλγιον ὅπου διεκρίθη εἰς διεθνεῖς ἐκθέσεις.
    Εἰς τὸν κάτωθι σύνδεσμον δύναται πᾶς φιλότεχνος νὰ ἀποθαυμάσῃ τὸ πορτραῖτον τῆς Ἕλενας Μάκ -Κούρμπσκαϊα μὲ τὸν περίφημον ἐπίδεσμον, ὅπως τὴν εἶδε ὁ Πάβελ εἰς τὰ 1927.
    http://media.mutualart.com/Images/2014_11/06/08/084112920/0f642542-9067-4d2c-8bff-da9294186265.Jpeg
    Υ.Γ.: Ζητῶ συγγνώμην δι᾿ ἐνδεχομένας τινὰς ἀνακριβείας ὡς καὶ ἐπαναλήψεις προηγουμένων μου σχολίων, καθ᾿ ὅτι δὲν διάγω καὶ τὴν εὐτυχεστέραν ἡλικιακὴν περίοδον τῆς ζωῆς ἑνὸς ἀνδρός...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχετε πολύ καλή πληροφόρηση!!! Τόσο καλή που αρχίζω να πιστεύω ότι έχετε κάποια συγγένεια με τους Μακ. Απορώ μόνο για το τεράστιο λάθος που κάνατε γράφοντας πως η Λίλη στην Κατοχή ήταν κάτω από τα δέκα. Ήταν σκόπιμο λάθος ή όχι;

      Διαγραφή
  11. Χα,χα,χα! Τεράστιο λάθος! Ἔ, ὄχι καὶ τεράστιο. Τῆς τὴν χρωστοῦσα μιὰ φιλοφρόνηση.
    Ἐπὶ 20οῦ αἰῶνος μοῦ εἶχε πεῖ κάποτε ποὺ ἔπαιζα μὲ τὰ παιδιά, ὅτι ἔχω «ὑπέροχα μάτια»!!! (Καὶ τὸ χειρότερον! Τὴν ἐπίστευσα).
    Ἂς εἶναι καλὰ ὅπου κι ἂν βρίσκεται, εἴτε ὄβερ, εἴτε ἄντεργκραουντ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Εκτιμώ ιδιαιτέρως το πνεύμα ενός gentleman να αποδώσει μια τόσο αβρή φιλοφρόνηση ως έκπαλαι οφειλόμενη. Αλλά επί της ουσίας, μπορώ τώρα να καταθέσω ότι η μυθική καταστάσα πλέον Λίλη γεννήθηκε το 1925 στην Τεχεράνη, βαπτίσθηκε δε στην εκεί ορθόδοξη ρωσική εκκλησία του Αγίου Νικολάου ονοματοδοτηθείσα Ελισάβετ με νονό τον κόμητα Σούλενμπουργκ (αποφεύγω κάθε ελληνική παροιμία περί κουμπάρων...).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Νιμίζω ότι πρέπει να γρφτεί κάτι και από μένα μια ιδιαίτερη ανάρτηση για την Λίλη και τους Μακ...

      Διαγραφή
  13. «Διόρθωσις Ἡμαρτημένων» ἢ ἀνατρέποντες τὴν παραπληροφόρησιν.

    Κακὴ ἐνημέρωσις μὲ ὁδήγησεν ὕπερθεν νὰ γράψω ὅτι ἡ Λίλη Μάκ εἶχε πωλήσει τὴν οἰκίαν της στὴν Ὕδραν. Μόλις χθές, ἡ ἀδελφὴ μου μοῦ εἶπε:
    «Τὶ σάχλες γράφεις; Τὸ σπίτι ἀνήκει ἀκόμη στὰ παιδιὰ τῆς συχωρεμένης τῆς Λιλῆς, στὴν Νατάσα καὶ τὸν Λευτέρη. Ἔρχονται κάθε καλοκαίρι σχεδόν. Καλὰ θὰ κάνῃς καὶ σὺ νὰ ἔρχεσαι συχνότερα καὶ ὄχι μόνον σὲ κηδεῖες καὶ ἄλλα τέτοια...»
    Αὐτὸ κι ἂν εἶναι ξεσόλιασμα τοῦ «Πρακτορείου Ἀρβύλα»!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. «Δυσμενείς οι καιροί»
    Πιστοί ’μαστε στα όνειρα με την καρδιά μας λαύρα
    κι ό,τι θωρούμε’ ολόγυρα δε’ μας φορεί τα μαύρα...
    Κοιτούμε και στοχάζουμε μ’ αλύτρωτοι κρατούμε
    κι όπως δεν ησυχάζουμε του πόθου’ αναζητούμε...
    Καλούπια δε’ μας ε χωρούν τ’ όραμα μας ζυγώνει
    κι ήλιοι πολλοί μας οδηγούν τ’ άπειρο να σιμώνει...
    Το είναι μας λατρεύουμε μ’ όλη του την ουσία
    κι από παντού γυρεύουμε κάθε του σημασία...
    Μας συνεπαίρνει τ’ άγνωστο κι όντε φανεί δε’ φτάνει
    κι από φτασμένο κι άφταστο νά ’μαστε δε’ μας κάνει...
    Στον ξύπνιο μας η πυρκαϊά στον ύπνο τ’ όνειρό μας
    χαρών ακούμε’ αντιλαλιά κι οσμής απ' το’ χαμό μας...
    Ζυγώνει, κυνηγά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Ἡ ἀγαπημένη μου Λιλή. Βρέθηκε. Μαζὶ μὲ τὸν Κωνσταντάρα, τὴν Στέλα Γκρέκα, τὸν Μανέλη κ.ἄ.
    1945. Ὅλοι τους σὰν σκουράντζα ἀπ᾿ τὴν Κατοχή!
    https://www.youtube.com/watch?v=TYCBNhHLAP4

    ΑπάντησηΔιαγραφή