Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2015

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ – Το βιβλίο του Γιάννη Κολοβού

Το βιβλίο ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (Απρόβλεπτες Εκδόσεις), αναφέρεται στην κουλτούρα (που από τον ερευνητή, ονομάζεται «υποπολιτισμός») του ελληνικού πανκ, στο διάστημα 1979-2015.
Η ερευνητική εργασία, βασίζεται :
-σε 25 μαρτυρίες (ο Κολοβός χρησιμοποιεί τον όρο «αφηγήσεις»)
-σε ΑΡΧΕΙΟ φανζίν (από το 1984)
-σε δημοσιεύματα μουσικών περιοδικών, 
-σε προηγούμενες ερευνητικές εργασίες, και
-σε τραγούδια του πανκ, που χρησιμοποιούνται για να βγουν συμπεράσματα, σχετικά με την ιδεολογία, κοινωνική συμπεριφορά κ.α

Το βιβλίο προκαλεί το ενδιαφέρον, αφού
παρουσιάζει στοιχεία πολύ αξιόλογα, και έχει καταβληθεί η  σοβαρή προσπάθεια να εξηγηθεί επιστημονικά το φαινόμενο.
Ο Γιάννης Κολοβός, δεν είναι άσχετος με το αντικείμενο, είχε επαφή με το πανκ σε πραγματικό χρόνο, χωρίς αυτό βέβαια να είναι απαραίτητο σε μία κοινωνική και ιστορική προσέγγιση οιουδήποτε χώρου.
Υπήρξε εκδότης του ιστορικού φανζίν Β-23 (1988) και αργότερα στο Σκιές του Β-23, μέχρι το 1995.
Υπήρξε ακόμη, ο ντράμερ του συγκροτήματος, ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ, εξού και ο τίτλος του βιβλίου.
Σήμερα, ο παλαιός πανκ ντραμίστας, κατέχει τον τίτλο  διδάκτορα,  από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Με μεγάλη χαρά, βλέπουμε πρόσωπα του Πανεπιστημιακού χώρου, να απασχολούνται σοβαρά με την έρευνα της κουλτούρας της ελληνικής νεολαίας.
Ο Γιάννης Κολοβός, ο Νικόλας Χρηστάκης, ο Κώστας Κατσάπης, η Έφη Αβδελά, ο Γιάννης Ζαϊμάκης, είναι μερικοί μόνο πανεπιστημιακοί, που στρέφουν την προσοχή τους στις νεανικές συμπεριφορές, με την επιστημονική σοβαρότητα, που θα έπρεπε, από καιρό  να υπάρχει και στην Ελλάδα. Στο εξωτερικό, πολλοί πανεπιστημιακοί, αφιερώνονται σε ανάλογα ερευνητικά προγράμματα, τα οποία είναι άκρως επιθυμητά από τις εκεί πολιτείες, όχι μόνο για να κατανοηθούν οι νεανικές συμπεριφορές, αλλά και για να αξιοποιηθούν σε εθνικό επίπεδο, ως πηγές ανάπτυξης. Σε αυτόν τον τομέα, δυστυχώς, εμεός έχουμε καθυστέρηση, αφού δύσκολα οι κρατικοί λειτουργοί, μπορούν να φανταστούν, το  πώς, μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη, χρησιμοποιώντας τη νεανική ενέργεια, και πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε θετικά βήματα, μέσα από την αμφισβήτηση της εφηβείας. Γι αυτό και στα Εξάρχεια, ποτέ εμείς δεν είχαμε μια Carnaby Str, και είχαμε μόνο μολότοφ.

Σχετικά με την έκδοση, ήθελα να κάνω μια παρατήρηση χωρίς να θέλω να μειώσω την αξία του βιβλίου.
Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τις μαρτυρίες (αφηγήσεις).
Το πρόβλημα των πηγών, είναι κάτι που απασχολεί κάθε ερευνητή.
Βεβαίως και ο Κολοβός βασίζεται και σε ντοκουμέντα, αλλά έχω τη γνώμη πως δίνει μεγαλύτερη προσοχή στις 25 μαρτυρίες, που έχει ηχογραφήσει.
Το έχουμε πει και παλαιότερα: οι μαρτυρίες δεν είναι από μόνες τους ικανές, να μας δώσουν την πραγματική εικόνα. Πρέπει πάντα να συνδυάζονται με ντοκουμέντα και καμιά φορά, ακόμη και εάν διασταυρώνονται, μπορεί να αποδειχτούν παραπλανητικές, όπως αποδείχτηκε με το παράδειγμα της Ηλιακής Έκλειψης.

 Οι αφηγήσεις που γίνονται ύστερα από 35 χρόνια απέχουν πολύ για να θεωρηθούν αξιόπιστες αφού  εμπεριέχουν το σφάλμα της αλλαγής της προσωπικότητας: αυτός που τα αφηγείται δεν είναι ο ίδιος άνθρωπος, έχει αλλάξει και σε αυτά που λέει, βάζει όχι τις παλιές, αλλά τις σημερινές του ιδέες. Πολλοί εξωραΐζουν τα γεγονότα, ή τα ερμηνεύουν ιδεολογικά ανάλογα με την τωρινή τους πολιτική και κοινωνική τοποθέτηση.
Υπάρχει και η απώλεια μνήμης.
Σε μια απόσταση 35 χρόνων, απλώς δεν μπορείς να θυμηθείς, τι έγινε τότε. Συνεπώς, αυτό που γράφει ο Κολοβός «δεν είναι και πολύ μακρινή η απόσταση», θα διαφωνήσουμε και θα πούμε, πως, δυστυχώς είναι.

Κάποια γεγονότα, δεν είχαν αξιολογηθεί ή συνειδητοποιηθεί, όπως έπρεπε σε πραγματικό χρόνο. Η αξιολόγηση, σε πολλά σημεία τότε δεν έγινε, και μετά αφού πέρασαν και τα χρόνια, τα σημαντικά αυτά γεγονότα, που θα πρέπει να θεωρούνται σταθμοί, δεν έμειναν ούτε καν στη μνήμη.
Χαρακτηριστικό το παράδειγμα, της συναυλίας πανκ συγκροτημάτων στο Αγρίνιο. Είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του ελληνικού πανκ, όμως σχεδόν ποτέ, δεν αναφέρεται στις σημερινές αφηγήσεις.



6 σχόλια:

  1. το γνωριζετε πως στην αμερικη οι στιχοι του τραγουδιστη TUPAC διδασκονται σε αμερικανικο πανεπιστημιο? στην ελλαδα διδασκεται καποιος καλλιτεχνης ή τραγουδιστης σε καποιο πανεπιστημιο?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. @
    "Στο εξωτερικό, πολλοί πανεπιστημιακοί, αφιερώνονται σε ανάλογα ερευνητικά προγράμματα, τα οποία είναι άκρως επιθυμητά από τις εκεί πολιτείες, όχι μόνο για να κατανοηθούν οι νεανικές συμπεριφορές, αλλά και για να αξιοποιηθούν σε εθνικό επίπεδο, ως πηγές ανάπτυξης."

    Αποδίδεις στους συγγραφείς προθέσεις που δεν έχουν. Η ιστοριογραφία (όταν φυσικά δεν είναι κατευθυνόμενη) στοχεύει στην ανάπτυξη της αυτογνωσίας μας, ατομικής και συλλογικής και όχι στην "εθνική".
    Από όλα τα παραπάνω, τα καθεστώτα θα "αξιοποιήσουν" μόνο ό,τι βολεύει την "εθνική" τους ανάπτυξη. Τα υπόλοιπα θα αφεθούν να ατροφήσουν μέχρι να τα ανακαλύψουν οι άνθρωποι του μέλλοντος που πραγματικά θα τα χρειάζονται. Τότε θα γίνει και η αληθινή τους αξιοποίηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @
    "Γι αυτό και στα Εξάρχεια, ποτέ εμείς δεν είχαμε μια Carnaby Str, και είχαμε μόνο μολότοφ."

    H Carnaby Street έχει φάει φόλα από τα πιο συνειδητοποιημένα συγκροτήματα του ροκ, όπως οι Kinks και οι Jam. Tο ότι στα Εξάρχεια δεν υπήρξε κάτι ανάλογο, είναι μάλλον τιμητικό γι' αυτά.

    https://en.wikipedia.org/wiki/Carnaby_Street#Cultural_impact

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τι κάνει τη συναυλία στο Αγρίνιο ένα από "τα σημαντικότερα γεγονότα του ελληνικού πανκ";

    Επειδή τυχαίνει να γνωρίζω τους περισσότερους εκ των πληροφορητών, βρίσκω τις αφηγήσεις τους πολύ κοντά σε όσα διαδραματίστηκαν τότε. Και φυσικά ο Γιάννης ο Κολοβός, έχοντας ζήσει από μέσα αυτό το οποίο διερευνά ξέρει ακριβώς που να κεντράρει. Και μπράβο του που ασχολείται ενδελεχώς με το "σχίσμα", ίσως τη πιο σημαντική ιστορική καμπή του "ελληνικού" πάνκ. Που έστειλε τη μισή σχεδόν σκηνή σπίτι της...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η συναυλία στο Αγρίνιο είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του ελληνικού πανκ. Ο πρώτος λόγος είναι ο χρόνος και ο τόπος. Η συναυλία γίνεται λίγο μετά τις επιχειρήσεις αρετής, τις συλλήψεις και τις δίκες. Επίσης, γίνεται, λίγο μετά το κάψιμο του Πολυτεχνείου. Στον χρόνο που αναφερόμαστε, όλα σχεδόν τα δημοσιεύματα και οι τηλεοπτικές αναφορές, κινδυνολογούν. Η κοινή γνώμη είναι ξεσηκωμένη εναντίον των πανκ. Έτσι λοιπόν, μια μαζική μετακίνηση δεκάδων πανκ της Αθήνας, στο Αγρίνιο, αποτελεί προκλητική κίνηση για τον συντηρητισμό της εποχής, και ιστορικά, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Και μόνο που γεμίζουν την πλατεία του Αγρινίου, όλοι αυτοί οι «παράξενοι» και από άλλους θεωρούμενοι «τέρατα», για το 1985, σημειολογικά, την καθιστά μοναδική συναυλία.
      Ένας δεύτερος λόγος, είναι το υλικό που παράγει και διασώζεται. Το υλικό από αυτή τη συναυλία, αποτελεί τεκμήριο για το ήθος της συγκεκριμένης κουλτούρας. Η «Μπασταρδοκρατία» για παράδειγμα, δεν παίζεται απλά, αλλά αναλύεται. Ορίζονται οι μπάσταρδοι, και συνεπώς, έχουμε σε πραγματικό χρόνο, ιδεολογική ερμηνεία του τραγουδιού. Τα συνθήματα που ακούγονται, αποτελούν απόδειξη για την σύνδεση του πανκ με τον αντιεξουσιαστικό χώρο. Σε καμία άλλη συναυλία της εποχής, που διασώζεται δεν έχουμε τέτοιες πληροφορίες.
      Ίσως θα άξιζε να γράψω ένα αναλυτικότερο σημείωμα, για τα γεγονότα στο Αγρίνιο, και τη σημασία τους στην μελέτη του εγχώριου πανκ.
      Για το άλλο θέμα που αναφέρεις, σχετικό με την αξιοπιστία των αφηγητών: Στην ιστορική έρευνα, οι αφηγήσεις, δεν θεωρούνται τεκμήρια, αλλά κάποιες ενδείξεις. Το τι πραγματικά συνέβη, δεν είναι εύκολο να το βρεις, αν βασιστείς μόνος τις αφηγήσεις. Αλλά και με αυτή τη μέθοδο, οι αφηγητές, θα πρέπει να καλύπτουν όλες τις πλευρές. Αν για παράδειγμα, βασιστούμε σε αφηγητές του ΕΛΑΣ, για το τι έγινε στον Γοργοπόταμο, συμπεραίνουμε ότι όλα τα έκανε ο Άρης. Αν βασιστούμε σε αφηγητές του ΕΔΕΣ, έχουμε την εικόνα του Ζέρβα. Αν όμως προσέξουμε και τις αφηγήσεις των Άγγλων σαμποτέρ, τότε τα πράγματα αλλάζουν τελείως. Στον χώρο του πανκ, αντίστοιχο παράδειγμα είναι το κάψιμο του Πολυτεχνείου. Από μερικές αφηγήσεις καλλιεργείται η εντύπωση, ότι οι πανκ, δεν είχαν καμία ευθύνη. Από άλλες αφηγήσεις, όμως, έχουμε άλλη εικόνα.

      Διαγραφή
    2. Αν είχατε διαβάσει προσεκτικά το βιβλίο του Κολοβού θα αντιλαμβανόσαστε ότι είναι κοινωνική και όχι ιστορική έρευνα. Ασχολείται δια μέσου των αφηγήσεων με τη προσωπική σχέση συγκεκριμένων ατόμων-κλειδιά με τη σκηνή και το κοινωνικό γίγνεσθαι, και όχι με ιστορικά γεγονότα (δεν έχει σκοπό να καταγράψει καμμία ιστορία του ελληνικού punk, αλλά -περιορίζεται μόνο στα ιστορικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για να "δέσουν" οι προσωπικές αφηγήσεις των πληροφορητών). Ούτε καν αναφέρεται και στη μουσική πλευρά του ιδιώματος. Τον ενδιαφέρουν μόνο οι σχέσεις που διαμοργώνουν τις ΠΑΖ (Προσωρινές Ζώνες Αυτονομίας) μιας υποκουλτούρας σαν νησίδες στο αστικό τοπίο, καθώς και η διαχρονική εξέλιξή τους και αλληλεπίδραση με τα μέλη της σκηνής. Και καλώς, γιατί μιλάμε για διδακτορικό το οποίο προϋποθέτει συγκεκριμένη κατεύθυνση και στοχοθεσία συμπερασμάτων. Κάνει cultural studies, όχι Ιστορία. Υπό αυτή την έννοια, ο τίτλος του βιβλίου "η ιστορία της πανκ σκηνής 1979-2015" είναι μάλλον παραπλανητικός.

      Για τη συναυλία του Αγρινίου έχω διαφορετική άποψη. Καλώς πάντως δεν ασχολήθηκε ο Κολοβός γιατί δεν αφορά το στόχο του, αφού δεν καταγράφει ιστορία. Ούτε με αυτή που παραλίγο να γίνει στο Πολυτεχνείο (ο κανονικός χώρος διεξαγωγής ήταν η ΑΣΟΕΕ), ασχολείται ενδελεχώς και επίσης καλώς κατά την άποψή μου, γιατί τα επεισόδια τα ξεκίνησε "συμμορία" από part time punks (ή punks folklor όπως κοροϊδευτικά σχολιάζονταν από το πολιτικοποιημένο κομμάτι της σκηνής), τους οποίους από συμπεριφορικής απόψεως τους έχει ήδη χαρτογραφήσει ως ήσσονος σημασίας στη μελέτη του.

      Οι ελλείψεις του βιβλίου είναι αλλού... Στο ότι για παράδειγμα το δείγμα των πληροφορητών είναι κάπως biased, με έμφαση σε όσους κινούνταν μέσα ή πέριξ της Villa, δημιουργώντας στον "μη μπασμένο" αναγνώστη ότι το ελληνικό punk ταυτίζονταν με την αναρχοπάνκ σκηνή, που δεν είναι απολύτως σωστό κατά την άποψή μου.

      Διαγραφή