ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΕΔΕΛΙΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ

Οι κολόνες του Πολυτεχνείου, είναι τα υψηλότερα "κεραμίδια της βροχής" που σκαρφάλωσε ποτέ η νεολαία στην Εποχή της Δικτατορίας.  Αυτό είναι το Salon των μεγάλων επαναστατών του 1973, όπου ο καθένας μπορεί να κρεμάσει το έργο του, ή να γίνει ο ίδιος ένα έργο τέχνης, γνωρίζοντας όμως, ότι αντιμετωπίζει τη φυλακή ή τους ακροβολιστές. (Φωτογραφία Βασίλης Καραμανώλης, Νοέμβριος 1973). 



Οι όροι «αντιδικτατορική» και «ψυχεδελική» νεολαία, είναι συμβατικοί, που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τις δύο κύριες διαθέσεις της νεολαίας, κατά την Εποχή της Δικτατορίας. Δεν περιγράφουν δύο διαφορετικές νεολαίες, αλλά μία νεολαία που εκφράζει αναλόγως των συνθηκών, δύο διαφορετικές φαινομενικά, διαθέσεις. Είναι λάθος να θεωρείται ότι υπήρξαν δύο διαφορετικές νεολαίες, δεν πρόκειται για δύο, αλλά για μία. Το παράδειγμα δίδεται από άλλον χώρο, χάριν της κατανόησης: Μία κοπέλα σε ένα πανηγύρι χωριού, το πρωί θα πάει στην εκκλησία (εκφράζοντας θρησκευτική διάθεση) και μετά θα βγει στην πλατεία να χορέψει (εκφράζοντας χορευτική διάθεση). Δεν έχουμε δύο διαφορετικές κοπέλες, αλλά μία κοπέλα με δύο διαθέσεις. 
 Έτσι και η νεολαία που πηγαίνει στα κλαμπ, ή βλέπει το Woodstock, στην Εποχής της Δικτατορίας, είναι η ίδια νεολαία, που αργότερα θα βγει να φωνάξει «Απόψε Πεθαίνει ο Φασισμός». Οι δύο διαθέσεις δεν πρέπει να θεωρούνται ακριβώς διαφορετικές, αλλά συμπληρωματικές. Η ψυχεδελική είναι η διάθεση του Έρωτα για τη Ζωή, την Ομορφιά, την Αλήθεια, και η αντιδικτατορική, είναι η διάθεση του Αγώνα. Η μία συμπληρώνει την άλλη. Υπό αυτή την άποψη, αντιδικτατορικά στοιχεία, υπάρχουν αναμφίβολα και στην ψυχεδελική νεολαία, όπως και ψυχεδελικά, στην αντιδικτατορική. Σήμερα, θεωρούμε, ότι μορφές αγώνα κατά της Δικτατορίας, υπήρχαν και στην ψυχεδελική Τέχνη της Εποχής, όπως και μορφές Τέχνης, αντίστροφα, υπήρχαν στις αγωνιστικές κινητοποιήσεις της αντιδικτατορικής νεολαίας. Η Τέχνη, πέρα από την αισθητική ομορφιά, είναι και ένα μαγικό όπλο αλλαγής της πραγματικότητας. Το αντίστροφο, ισχύει, αν και είναι λιγότερο φανερό: Η κάθε επανάσταση, η κάθε προσπάθεια αλλαγής της πραγματικότητας, συνοδεύεται και από «μαγικά» στοιχεία, δηλαδή από μορφές Τέχνης.

Έτσι, δεν είναι λάθος να πει κανείς, ότι το Πολυτεχνείο, το σύμβολο και η κορύφωση του Αντιδικτατορικού αγώνα, ήταν και μία Καλλιτεχνική δημιουργία. Ένας από τους Ιστορικούς Τέχνης, που συμφωνούν με αυτή την άποψη, είναι και ο Μάνος Στεφανίδης. Το απόσπασμα από συνέντευξη που δίνει στον Μανώλη Νταλούκα, τον Ιανουάριο του 2005...