ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ 2ης ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΜΕΡΟΣ Α

Φωτο: Μίκης Θεοδωράκης

Η αντιστασιακή τέχνη κατά της δεύτερης γερμανικής κατοχής αρχίζει να εμφανίζεται στην Ελλάδα, από τις αρχές του 2010, όταν ήταν πια φανερό ότι η γερμανική πολιτική στρεφόταν κατά της πατρίδας μας.

Από τις σημαντικότερες πρωτοπόρες παρουσίες είναι ο ποιητής Αργύρης Μαρνέρος, ο οποίος και παρουσιάζει στην πλατεία Συντάγματος, έκθεση κολλάζ με τίτλο «Η Μαντάμ ΝΟ» με την οποία διακωμωδεί την Μέρκελ(Δεκέμβριος του 2010).

Άλλες καλλιτεχνικές κινήσεις ακολουθούν το αγανακτισμένο συναίσθημα του λαού που συνεχώς διογκώνεται.

Η αντιστασιακή τέχνη θα κάνει φανερό το πρόσωπό της στα πανελλήνιο ξέσπασμα του Μαΐου-Ιουνίου 2011, κυρίως στην πλατεία Συντάγματος. Εκεί πια, στρατευμένες μορφές σχολιάζουν με καλλιτεχνικό τρόπο όχι μόνο τους γερμανούς, αλλά και κάθε έλληνα που θεωρούν συνεργάτη των γερμανών.
Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν καταγραφεί μια σειρά έργων τέχνης όλων των ειδών, που αναφέρονται στους κατακτητές και στους έλληνες που θεωρούν συνεργάτες. Τα έργα αυτά είναι κυρίως τραγούδια, ζωγραφική, ποίηση, θέατρο, ταχυδράματα και εγκαταστάσεις.


Τα σπουδαιότερα από αυτά, ή αυτά που μέχρι τώρα έχουν γίνει γνωστά, είναι:

Τραγούδι αντίστασης
Το τραγούδι που κυριάρχησε σε κάθε μεγάλη κινητοποίηση, ήταν το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη. Αυτό ήταν λογικό και αναμενόμενο ύστερα από την περήφανη και πατριωτική στάση του. Ο συνθέτης δεν έγραψε καινούργια τραγούδια, δεν χρειαζόταν άλλωστε. Τα παλιά τραγούδια του, της εποχής της δικτατορίας, είναι πάλι επίκαιρα. Το τραγούδι που οι αγωνιζόμενοι έλληνες τραγούδησαν περισσότερο στις διαδηλώσεις έξω από την Βουλή και σε όλη την Ελλάδα, είναι το «Σώπα όπου νάναι θα σημάνουν οι καμπάνες».

Το αντιστασιακό τραγούδι έχει βασικό χαρακτηριστικό ότι είναι τραγούδι στρατευμένο και συνεπώς όπλο για μάχη. Το όπλο πρέπει να είναι αποτελεσματικό και άρα κοινωνικά κατανοητό, λαϊκό. Τα περισσότερα λοιπόν από αυτά τα τραγούδια, είναι έτοιμες και γνωστές μελωδίες, διάφορα «σουξέ» που έχουν περάσει στον έλληνα, και πάνω σε αυτές τις μελωδίες προστίθενται στίχοι.
Αυτό γινόταν και στην 1η γερμανική κατοχή, τα περισσότερα τραγούδια της αντίστασης ήταν έτοιμες μελωδίες (κυρίως ρώσικες ή ελληνικά δημοτικά) και έμπαιναν νέοι στίχοι. Αυτό έγινε και στο Πολυτεχνείο. Τότε για παράδειγμα, το τραγούδι της Νομικής...

Έλα γλυκιά μανούλα να σου δώσω
ένα ολόθερμο φιλί
γιατί πάω ν απεργήσω μέσα στη Νομική Σχολή


ήταν πάνω στη μελωδία του Καζατζόκ, και το τραγούδι για τον Γκαντώνα (υπουργό παιδείας της χούντας)...


Ποιος τα πήρε για φαντάρους τα παιδιά
Ποιος τα πήρε για φαντάρους τα παιδιά
ο Γκαντώνας ο αλήτης πρώην ταγματασφαλίτης
εκοφίτης χίτης και τσογλαναράς

ήταν πάνω στο Γιούπι για, ένα τραγούδι της Κατοχής που ήταν επίσης βασισμένο σε σουξέ ξένο ...

Αυτό ακριβώς παρατηρείται και στο ξέσπασμα των αγανακτισμένων. Το βασικότερο τραγούδι που βγαίνει στην πλατεία Συντάγματος είναι το «Τσε Γκεβάρα, Έμπα στη Βουλή και Βάρα», τους στίχους του οποίου έγραψε ο ψυχίατρος Γιώργος Οικονομόπουλος

Καραγκιόζηδες εσείς πολιτικοί
στην Ελλάδα και σ ολάκερη τη γη
με ψευτιές και κοροϊδία
διαφθορά και απληστία
μας ληστεύετε συνέχεια τη ζωή

Είναι φανερό ότι το τραγούδι αυτό είναι γραμμένο πάνω στην μελωδία του «Γιούπι για», όμως στη διάρκεια των κινητοποιήσεων, διαμορφώθηκε ελαφρά, από τον συνθέτη Ηρακλή Τριανταφυλλίδη.

O Ηρακλής Τριανταφυλλίδης στην πλατεία Συντάγματος, Ιούνιος 2011. Έγραψε την μουσική από το «Τσε Γκεβάρα» σε στίχους Γιώργου Οικονομόπουλου

Η μελωδία άλλαξε λίγο και όταν ένας αγανακτισμένος φώναξε το περίφημο Τσε Γκεβάρα έμπα στη βουλή και βάρα!η αυθόρμητη αυτή κραυγή -σύνθημα, έγινε ρεφρέν του τραγουδιού.

Το ίδιο παρατηρείται και στον «Ύμνο για το τσεκούρι», που τραγούδησε η Σεμίνα Διγενή σε στίχους Θωμά Σίδερη, όταν μετά την ένταξή του στη Νέα Δημοκρατία, ο Μ.Βορίδης (παλαιότερες φωτογραφίες του να κρατά τσεκούρι υπάρχουν στο διαδίκτυο) αυτοχαρακτηρίστηκε δεξιός ακτιβιστής ...

Ετούτο το τσεκούρι εδώ που θέλεις ν αγοράσεις
με ιστορίες ακτιβιστών ο θρύλος τό’χει ζώσει
κι όλοι το ξέρουν πως αυτός που κάποια φορά τό’χε
κάποιο κομμούνι αριστερό ζητούσε να πλακώσει..

http://www.mediasoup.gr/sites/default/files/1%20SEMINA%20TSEKOYRI.mp4

Το τραγούδι αυτό έχει τη μελωδία από «Το Μαχαίρι», του Θ.Μικρούτσικου σε στίχους Νίκου Καββαδία.

Το χαρακτηριστικό αυτό, δεν υπάρχει πάντα. Στο «Τραγούδι της Πλατείας», του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, για παράδειγμα, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, η μελωδία είναι καινούργια και οι στίχοι παλιοί (γραμμένοι 100 χρόνια πριν), του Γιώργου Σουρή.

Υπάρχουν και τραγούδια που είναι ολωσδιόλου καινούργια, στίχοι και μουσική.
Παραδείγματα είναι το πολύ καλό «Στων Βωβών την εσχατιά» ένα ελληνικό χιπ χοπ (low bap) των Active Member, αλλά και το πανέμορφο «Ραντεβού στα Ξερονήσια» που έγραψε ο Σπύρος Γραμμένος με τον Πιτσιρίκο (Μουσική: Γραμμένος, Στίχοι: Γραμμένος-Πιτσιρίκος)...

Όταν οι τράπεζες θα καίγονται
τα σούπερ μάρκετ θα αδειάζουν
όλοι στους δρόμους θα μαζεύονται
κι οι μπάτσοι δεν θα μας τρομάζουν
όταν θα παίζουν τα ραδιόφωνα
μόνο χαρούμενα τραγούδια
και στα καμένα θα φυτρώνουνε τα ωραιότερα λουλούδια
Τότε θα ψάχνετε την έξοδο
και κάποια τρύπα να κρυφτείτε
και μ ένα τάνγκο αργεντίνικο
στο ελικόπτερο θα μπείτε....





Ένα πολύ όμορφο τραγούδι «Τους Βαρέθηκα» που έγραψε ο 12ος Πίθηκος και τραγουδά με την Πελίνα, ενώ αναφέρεται στους πολιτικούς που ξεπούλησαν την Ελλάδα, δεν μπορεί να θεωρηθεί τραγούδι αντίστασης και συνεπώς δεν εντάσσεται σε αυτή την κατηγορία. Αποτελεί όμως ένα από τα καλύτερα δείγματα νεανικής τέχνης, που περιγράφει τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στις ψυχές αρκετών νέων ανθρώπων, και εξηγεί γιατί μερικοί νέοι φτύνουν πολιτικούς και επαναστάτες και ζουν σε ένα δικό τους κόσμο.












Η Συναυλία στην Πλατεία Συντάγματος. Κορυφαία εκδήλωση Αντιστασιακής Τέχνης





Στην συλλογική μνήμη, έχει καταγραφεί η Συναυλία στην πλατεία συντάγματος (15 Ιουνίου 2011), σαν κορυφαία πράξη αντίστασης και εκδήλωσης αντιστασιακής τέχνης.


Η Συναυλία αυτή έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός επαναστατικού φεστιβάλ που γίνεται σε συνθήκες πραγματικής μάχης. Είναι η μέρα που οι δυνάμεις καταστολής αποφασίζουν να εξαπολύσουν γενική επίθεση κατά του ξεσηκωμού των ελλήνων. Ο λαός μετά από μια μεγαλειώδη συγκέντρωση και αποκλεισμό της Βουλής, και παρά τα χτυπήματα που δέχεται από την αστυνομία, δεν αποχωρεί από την πλατεία. Το φεστιβάλ αυτό, διακόπτεται από τα ΜΑΤ αλλά συνεχίζεται επεισοδιακά μέχρι τις βραδινές ώρες.


Συμμετέχουν πολλοί καλλιτέχνες, οι Δημήτρης Πουλικάκος, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Στάθης Δρογώσης, Γιάννης Μηλιώκας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Σπύρος Γραμμένος, και πολλοί άλλοι.


Για πρώτη φορά εμφανίζεται το παλιό ρεμπέτικο τραγούδι «Τούτοι οι Μπάτσοι πούρθαν τώρα» να έχει τον ρόλο εθνικού τραγουδιού αντίστασης. Το τραγουδά ο Πουλικάκος.

Ο Αλκίνοος παρουσιάζει ένα καταπληκτικό τραγούδι με τραγικές οπτασίες, μπάτσους, κανάλια, ολυμπιάδες, άνθρωποι σαν λαμπάδες αγωνιστές, «ο Σολωμός με Αρμάνι και την καρδιά ανοιχτή». Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου με τον ηθοποιό Νίκο Καλογερόπουλο τραγουδούν το «Ο Καραϊσκάκης- Όταν γυρίσω θα τους γαμήσω» και αποθεώνονται.


(Στο δεύτερο μέρος, η συνέχεια με τις άλλες μορφές αντιστασιακής τέχνης)