Η Διάθεση - και όχι η Ιδεολογία - ενώνει τους νέους

Παρέα- Φωτ Μ Νταλούκας 2018

Εκείνο που ενώνει τους νέους ανθρώπους δεν είναι η ιδεολογία αλλά η διάθεση. Σε όποια εποχή και αν εξετάσουμε τη νεανική κουλτούρα, εντοπίζουμε μια διάθεση που μπορεί δικαιολογημένα να περιγραφεί σαν κοινή. Η ύπαρξη αυτής της κοινής είναι η βάση της νεανικής συμπεριφοράς και τα τυπικά χαρακτηριστικά της είναι :

1.η αίσθηση ότι η ζωή είναι ένα αδιάκοπο πάρτι

2.η αναζήτηση του διαφορετικού, του όμορφου και αληθινού

3.η προκλητική συμπεριφορά

4.η πίστη ότι η απόλυτη αλήθεια υπάρχει στην παρέα, αναγωγή δηλαδή της κοινής διάθεσης σε θρησκεία.

Η κοινή διάθεση ανιχνεύεται παντού: στα ποιήματα, στις ζωγραφιές, στα ρούχα και στα τραγούδια  και υπάρχουν ακόμη κείμενα που την περιγράφουν ακριβώς, όπως ΟΙ ΔΕΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ που στα 1973, η Ντάνυ Γεωργιλά  έγραψε στην συμμαθήτριά της Γιόλα

Αναγνωστοπούλου:

“Γιόλα παιδί μου,

1.Μην υποχωρείς ποτέ και αν κανείς σου πηγαίνει πολύ κόντρα, στείλτον στο διάολο!

2.Να είσαι αδιάφορη

3.Να μην τρως ποτέ με μαχαίρι και πιρούνι.

4.Να κοιμάσαι το πολύ 6 ώρες την μέρα γιατί αλλιώς αποβλακώνεσαι.

5.Αν αγαπάς κάποιον πολύ, να μην τον παντρευτείς διότι επέρχεται φθορά.

6.Να φέρεσαι αγενώς…

7.Τα λόγια του μπαμπά, της μαμάς, των καθηγητών και του λοιπού κόσμου τα οποία είναι ιδιαιτέρως ενοχλητικά, από το ένα αυτί να σου μπαίνουν και από το άλλο να σου βγαίνουν.

8.Να απεχθάνεσαι την κακία και την ασχήμια και όσους την κουβαλάνε μέσα τους.

9.Να γράφεις ποιήματα, να γράφεις βιβλία και να ανεβαίνεις ψηλά, πολύ ψηλά.

10.Να με θυμάσαι….»

Η διάθεση αυτή που στην παιδική ηλικία μπορεί να χαλιναγωγηθεί,  αποκτά ανεξέλεγκτη κινητική ενέργεια με τις πρώτες παρέες. Ο τρόπος που το νεανικό σφρίγος κινεί τα πράγματα οδηγεί αναπόφευκτα στην παρέα. Εκεί δημιουργείται ένας μικρός κόσμος αλήθειας που όταν αργότερα «σπάει» το σοκ είναι  ιδιαίτερα ισχυρό, ανάλογο με το τέλος ερωτικού δεσμού. Η παρέα είναι η πύλη εισόδου στη σύντομη και μαγική νεανική περιπέτεια που περνούν όλοι για μία και μοναδική φορά στη ζωή τους: Νυχτερινές επιδρομές, συζητήσεις και όνειρα, τα πρώτα τσιγάρα μαζί με τις κοπάνες, κλαμπάκια, χοροί και ξανά συζητήσεις και όνειρα, χιλιάδες όνειρα.

Ο κόσμος του ροκ είναι πανέμορφος, όμως από τον κόσμο των ενηλίκων γίνεται αντιληπτός σαν άχρηστος και επικίνδυνος, η πραγματικότητά του είναι σχεδόν αόρατη και για όσους κάποτε τον είχαν κατοικήσει.

Είναι κόσμος εμπόλεμος.«Τρέξε σύντροφε. ο παλιός κόσμος μας κυνηγάει!».Αυτό το σύνθημα του Γαλλικού Μάη, εκφράζει το συναίσθημα του Us and Them, που αποτελεί το φρόνημα και το στίγμα της υπό καταδίωξη νιότης.

Η σκηνή στο φιλμ Ο ΠΡΩΤΑΡΗΣ (The Graduate,1967) είναι χαρακτηριστική. Ο Μπεν (Dustin Hoffman), πλήττει αφόρητα στο πάρτι που δίνουν οι πλούσιοι γονείς του για να γιορτάσουν την αποφοίτησή του. Ο πατέρας του(William Daniels), τον βρίσκει μόνο και σκεπτικό στο υπνοδωμάτιό του και τον ρωτά τι του συμβαίνει…

Μπεν   ……… Είμαι λίγο…

Πατέρας   ….στεναχωρημένος;

Μπεν        ….μάλλον

Πατέρας …..γιατί;

Μπεν      ….για το μέλλον μου…

Πατέρας  ….πως βλέπεις το μέλλον σου;

Μπεν       ….δεν ξέρω..θέλω να γίνω…

Πατέρας…..τι θέλεις να γίνεις;

Μπεν     …..Διαφορετικός.

«Να γίνω διαφορετικός!» .Δεν είναι μια ιδιοτροπία αυτό, αλλά η ίδια η φύση της νιότης που θέλει και πρέπει να εκδηλωθεί σ΄ ένα  δικό της ταξίδι. «Να γίνω διαφορετικός» σημαίνει αρχίζω ένα ταξίδι, και το ταξίδι ξεκινά με τις πρώτες παρέες. Για τους μεγαλύτερους, οι παρέες αυτές είναι ένα ενοχλητικό πρόβλημα. Οι γονείς, κατά κανόνα, ανησυχούν ότι θα υπάρξουν δυσάρεστες εμπλοκές και σκοτεινά μονοπάτια. Η φύση του νέου όμως είναι αδύνατον να δεσμευτεί στα πλαίσια της οικογενειακής πειθαρχίας. Εξ άλλου, η παρέα σπανίως οδηγεί στην καταστροφή. Κι όταν αυτό συμβαίνει, η αιτία βρίσκεται περισσότερο στο οικογενειακό περιβάλλον και λιγότερο στην παρέα.

Φωτο: Το ξέσπασμα αποφοίτησης των μαθητριών της ΣΤ2 του Αμερικάνικου Κολεγίου Αθηνών (1973). Οι κοπέλες αποχαιρετούν με το ΤΣΑΟ ΑΜΟΡΕ ΤΣΑΟ και άλλα συνθήματα που ακολουθούν την τελετή των χρυσών κλειδιών του Κολεγίου.

Φωτο: Μαθητικό ξέσπασμα αποφοίτησης στη Γαλλία, φωτογραφημένο από τον Σίμο Τσαπνίδη (1957). Οι μαθητές αφού κατέλαβαν τους δρόμους, κατέληξαν στην παραλία της Νίκαιας. Προπορεύεται η Marie, ανυπόδητη και με χαμόγελο θριάμβου. Το ροκ έχει την αρχή στο σχολείο και αυτές οι φωτογραφίες αποτυπώνουν το πνεύμα του που δυσκολευόμαστε να περιγράψουμε με τα λόγια. 

Από την φωτογραφία της Marie που τράβηξε ο Σίμος το 1957, μέχρι το ξέσπασμα αποφοίτησης της τάξης ΣΤ2 στο Αμρικάνικο Κολέγιο του 1973, μεσολαβούν 16 χρόνια και γεωγραφικά χιλιάδες χιλιόμετρα. Η διάθεση όμως που βγαίνει και από τις δύο εικόνες είναι ακριβώς ίδια.

Για τη νεανική διάθεση έχουν γράψει πολλοί λογοτέχνες. Ένα από τα πιο ωραία κείμενα βρίσκεται στο βιβλίο της Ζέφης Κόλια ΟΤΑΝ ΟΛΑ ΚΛΕΙΝΟΥΝ, Ο ΕΡΩΤΑΣ ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΕΙ (ΚΕΔΡΟΣ, 2000). Η Ζέφη περιγράφει με αριστοτεχνικό τρόπο την αλλαγή που παρουσίαζαν οι μαθήτριες στο τέλος της σχολικής μέρας. Από σεμνές «μπλε κορδέλες» γίνονταν άγρια θηλυκά τραβώντας τις ποδιές στο ύψος του καυτού μίνι.

«…Μισητό σχολείο! Με καθημερινή έπαρση και υποστολή της σημαίας, προσευχή κι επιθεώρηση «κοσμίας εμφανίσεως». Με την μπλε ποδιά να καλύπτει το γόνατο, το λευκό γιακά, το σήμα του σχολείου στο στήθος, την άσπρη κάλτσα και την ελβιέλα και πάνω απ’όλα τη φριχτή εκείνη μπλε κορδέλα στα μαλλιά, έτσι που όλα τα κορίτσια να μοιάζουν σαν μια μεγάλη απρόσωπη μάζα εργατριών υφαντουργείου! Όμως μόλις το κουδούνι χτύπαγε σχόλασμα, έξω ακριβώς από τις ψηλές πύλες των γυμνασίων, γινόταν κάθε μέρα μια μικρή διαρκής επανάσταση. Οι κορδέλες έπεφταν, οι τσατσάρες έβγαιναν από τις τσέπες μαζί με τα κραγιόν και τα βούτυρο- κακάο, τα μαλλιά ανέμιζαν ατίθασα και τα χείλη γυάλιζαν ηδονικά, ενώ οι ζώνες ανέβαζαν τις ποδιές σε ακατονόμαστα ύψη. Λίγο πιο πέρα περίμεναν τα αγόρια. Άλλα κρυμμένα στα στενά για κάποιο κρυφό ραντεβουδάκι, άλλα για να πειράξουν τις παρέες των κοριτσιών από τα Θηλέων κι άλλα απλώς για να επιδείξουν σπινιάροντας τις γυαλιστερές μηχανές τους!…»

Αν και το κείμενο αυτό είναι γραμμένο στα 1999, η εικόνα που περιγράφει είναι του 1973. Η Ζέφη βασίζει όλο της το βιβλίο στο ημερολόγιο που κρατούσε από την Εποχή της Δικτατορίας.