Eighties – Σημειώσεις για τη ροκ νεολαία της εποχής

Φρικιά στην πλατεία της Αγίας Παρασκευής (Φωτ. Γ.Τουρκοβασίλης, 1982)

Η ροκ νεολαία, στη διάρκεια της Δεκαετίας 1980-90, αποτελείται από πολλές ομάδες (κουλτούρες).

Συνήθως, ξεχωρίζουμε τρεις, ως κυρίαρχες:

-Φρικιά

-Πανκς

-New wave

Οι ομάδες, είναι ομοούσιες (φύση τους είναι η νιότη), αλλά όχι και ομοιογενείς.

Στην έκφραση, παρουσιάζουν  διαφορές, τα συγκροτήματα, οι καλλιτέχνες, τα πρόσωπα γενικά, που τις αποτελούν, δεν έχουν ίδια συμπεριφορά και ιδέες. Πολλές φορές, το κλίμα ήταν εμπόλεμο. Υπήρξαν  επεισοδιακές «συναντήσεις» φρικιών με πανκς, όπου εκτοξεύθηκαν γιαούρτια, αυγά, και έπεσε χοντρό ξύλο.

Ανομοιογένεια, επικρατεί και στο εσωτερικό της κάθε ομάδας.

Τα φρικιά, για παράδειγμα, δεν έχουν όλα τους ίδιους ήρωες. Οι έριδες ως προς την ερμηνεία των μύθων, που τους διαχώριζαν σε προηγούμενες εεποχές, συνεχίζονται.

Και στη Δεκαετία 1980-90, εξακολουθούν να υπάρχουν Μπητλικοί και Στοουνικοί.

Κροκάνθρωποι, στο κλαμπ ΤΑΔΕ ΕΦΗ, στην Πλάκα, 1982 (ΑΡΧΕΙΟ Μ.Νταλούκας)

Μια μεγάλη διαφορά, παρατηρείται στους Κροκανθρώπους, Οι κροκ ήταν φρικιά, που διέγραφαν το παραδοσιακό ροκ και δεν συσχετίζονταν με το πνεύμα της Βρετανικής Εισβολής και του Καλοκαιριού της Αγάπης. Κεντρικός μύθος γι αυτούς ήταν ο Άσιμος.

Άλλες ιδεολογίες μετέφεραν οι ακόλουθοι του Κίτρινου Σούρουπου, που είναι φρικιά, πολύ διαφορετικά από τα straight φρικιά.

Αν συνεχίσουμε το ζουμ, σε κάθε υποομάδα νέοι διαχωρισμοί διακρίνονται. Μικρές έως τεράστιες διαφορές, εντοπίζονται ακόμη και στα μέλη του ίδιου συγκροτήματος, και ανακαλύπτουμε, πως άλλο ήταν ο Σιδηρόπουλος, και εντελώς άλλο, οι Σπυριδούλα. Τελικά, η λέξη φρικιά, είναι μια ταμπέλα που δημιουργεί την ψευδή εντύπωση της ομοιογένειας, στην πραγματικότητα όμως, το κάθε φρικιό, εξέφραζε τον εαυτό του.

Πανκς στο κλαμπ ΣΟΦΙΤΑ, στην Πλάκα (Φωτ Γ.Τουρκοβασίλης, 1983)

Στο πανκ, υπάρχουν ανάλογες εσωτερικές διαφορές.

Πολλά μέλη μιας υποομάδας, με όνομα skinheads, έχουν ακροδεξιές αντιλήψεις και έρχονται πολλές φορές σε άγρια σύγκρουση με άλλους πανκ που πρόσκεινται στον αναρχικό χώρο. Πιο ήπιες, είναι οι διαφορές που υπάρχουν στην ομάδα του hardcore.

Εδώ, η διαφορετική προτίμηση (πανκ Αμερικής και πανκ Αγγλίας) δεν φαίνεται να δημιουργεί αντιπαραθέσεις που φθάνουν σε γροθιές και κλωτσιές.

Συνηθίζουμε να λέμε «πανκ, συγκροτήματα» δίνοντας  την εντύπωση ομοιογένειας, που όμως ποτέ δεν υπήρξε.

Συγκροτήματα, όπως οι ΑΝΤΙ, οι Moot Point, δεν είναι πανκ, με την έννοια που ήταν οι Γενιά του Χάους. Ίσως μάλιστα κακώς ονομάζουμε πανκ τους ΑΝΤΙ, αν με πανκ ορίσουμε τη συμπεριφορά και τον ήχο που δημιουργούν τα πρώτα συγκροτήματα (Stress, Απόγνωση, Αδιέξοδο, Γενιά του Χάους και άλλα). Ίδια παρατήρηση μπορούμε να κάνουμε και για τους ΟΡΑ ΜΗΔΕΝ, ένα σπουδαίο γκρουπ από την Πάτρα. Το να εντάξουμε και αυτούς κάτω από την ταμπέλα του πανκ, είναι μια εύκολη λύση, που όμως δεν δίνει αλήθεια. Το συγκρότημα είναι μια μίξη στοιχείων ροκ, πανκ, new wave.

Σε μια σοβαρή εξέταση του χώρου, δημιουργείται η ανάγκη, ονομασίας υποομάδων (hardcore, alternative punk) μέσα στο γενικό σύνολο πανκ, για να ορίσουμε αδρομερώς τουλάχιστον, κάποια είδη.

Κορίτσια του πανκ με New wave στοιχεία, στο κλαμπ Rodeo (Φωτ Γ.Τουρκοβασίλης, 1983)

Ανάλογη ανάγκη υπάρχει και στον τρίτο χώρο που εξετάζουμε, το New Wave.

Τα συγκροτήματα του new wave, εμφανίζουν διαφορές. και καταλαβαίνουμε ότι δεν μπορούμε να τα στριμώξουμε όλα, κάτω από την ίδια ομπρέλα.

Από τις αρχές του 80, υπήρξε η διαφοροποίηση νιου γουεηβάδων και ντεθάδων. Ένα σκοτεινό κύμα, που φλέρταρε με τον θάνατο, ονομάστηκε αργότερα dark wave ή goth.


Μια μίξη στοιχείων ροκ και new wave, δημιουργεί επίσης μια σειρά συγκροτημάτων που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ούτε ροκ ούτε new wave. Προτείνεται ο όρος alternative rock, για συγκροτήματα όπως Μωρά στη Φωτιά, The Mushrooms, Σύνδρομο κ.α


Όλες αυτές οι διαφοροποιήσεις λίγο πολύ, έρχονται ως επηρεασμοί από το εξωτερικό. Όμως, υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν μπορείς να βρεις ξένο πρότυπο. Η περίπτωση του Τζίμη Πανούση είναι μια τέτοια.

Ο Τζίμης Πανούσης (φωτο) χρησιμοποιεί όλα στοιχεία του ροκ και του πανκ, συν θέατρο, συν σάτιρα, δημιουργώντας ένα τελικό αποτέλεσμα, που δεν έχει αντίστοιχο, ούτε μπορεί να επαναληφθεί από άλλον. Ποια είναι η πηγή επηρεασμού του Τζίμη Πανούση; Νομίζω αποκλειστικά ο δικός του εγκέφαλος, μια νέα σχολή, που δεν αντιγράφεται και δεν αντιγράφει. 


Τα χρόνια 1980-90 (Η Μελαγχολική Δεκαετία)

Τα χρόνια αυτά, είναι πολύ γόνιμα, από την άποψη της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αφού σχηματίζονται συγκροτήματα εξαιρετικά.
Αν και υπάρχουν πολλά ξέφωτα, η γενική διάθεση είναι μελαγχολική και κάνοντας μια αποτίμηση για τη δεκαετία αυτή, μπορούμε να πούμε πως…

• σημαδεύεται από τους θανάτους των δύο μεγάλων μορφών του
ροκ, του Νικόλα Άσιμου (1988) και του Παύλου Σιδηρόπουλου
(1990), που για την ελληνική νεολαία έχουν την ίδια βαρύτητα πουέχουν οι θάνατοι του Hendrix, του Morrison, της Joplin και του John Lennon.

• σημαδεύεται από την εξάπλωση του Κίτρινου Σούρουπου και τους πρώτους θανάτους  από ηρωίνη.

• μια σειρά καλλιτέχνες ζουν και εκφράζονται στο χείλος του
γκρεμού (όπως η Κατερίνα Γώγου, ο Phil Scars, η Γιόλα Αναγνωστοπούλου και άλλοι), και πέφτουν αναγκαστικά αργότερα, αυτόχειρες ή κατεστραμμένοι από ουσίες, αλκοόλ, χάπια.

• παρουσιάζονται για πρώτη φορά έργα που μοιάζουν με ημερολόγια τρόμου, όπως το Εν Λευκώ, του Παύλου Σιδηρόπουλου, τα περισσότερα κομμάτια του πανκ, αλλά και η πλειονότητα των έργων από το new wave.

• πέφτει βαριά η σκιά της δολοφονίας νεαρών διαδηλωτών και ιδιαίτερα της δολοφονίας του δεκαπεντάχρονου Μιχάλη Καλτεζά.

Μπορούμε να αναφέρουμε ακόμα πολλούς άλλους λόγους που
μας αναγκάζουν να βάλουμε μελαγχολική υπόκρουση στη δεκαετία
αυτή και που προέρχονται από ψυχολογικά αδιέξοδα, προβλήματα επικοινωνίας, αλλά και από τη σύγκρουση των νέων με το κράτος που, πολλές φορές, ξεχνούσε τη δημοκρατία και μετατρεπόταν
σε αστυνομοκρατία.

Διάβασε ΕΔΩ και το άρθρο 
Η Δεκαετία του 1980, στην Ελλάδα- Πανκς, Φρικιά, New wave και Κροκ