Η Εποχή του Twist στην Ελλάδα (Πρώτο Μέρος)

Το κινηματογραφικό έργο, Twist Around the Clock, που προβάλλεται το 1961, δημιουργεί την έκρηξη του τουίστ, και στην Ελλάδα.

 Στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960, η νεανική κουλτούρα και στην Ελλάδα, επηρεάζεται σημαντικά από την παραλλαγή του ροκ εν ρολ, που ήδη συντελείται στην Αμερική, το τουίστ.

Το ιδίωμα, γίνεται κυρίαρχο στοιχείο του ήθους της νεολαίας, έτσι ώστε, μπορούμε να ονομάσουμε τα χρόνια 1960-64, εποχή του τουίστ.

Σε πρώτη ματιά, ο χορός, φαίνεται μια απλοποιημένη μορφή του ροκ εν ρολ, δεν έχει ακροβατικά, θα έλεγε κανείς, πως δημιουργήθηκε  για να μπορούν να χορεύουν όλοι.

Στην πραγματικότητα, το τουίστ, είναι πιο εκρηκτικό, και επιφέρει  μεγαλύτερη επανάσταση. Εξισώνεται ο άντρας με τη γυναίκα. Η γυναίκα, απελευθερώνεται. Το ζευγάρι δεν έχει πια σωματική επαφή, καταργείται ο παραδοσιακός ρόλος της ντάμας, η κοπέλα δεν στηρίζεται στο αγόρι, καταργείται ο  «καθοδηγητικός» καβαλιέρος. Καθένας μπορεί να χορέψει, όπως του αρέσει,  ανεξάρτητα από τον άλλο. Το τουίστ, είναι το βήμα, που από το ροκ εν ρολ, περνάμε στην Βρετανική έκρηξη και στο εντελώς ελέυθερο σέηκ. 

Δημοσίευμα στο περιοδικό ΠΡΩΤΟ, 

τον Ιανουάριο του 1962. 

Ο Νίκος Αδάμας, η Κούκα, και ο Βασίλης Τζαβάρας, δηλαδή το συγκρότημα ΤΖΑΒΑΔΑΜΑΣΚΟΥΚΑ, 

επιδεικνύουν τον νέο χορό του τουίστ, 

σε Μουσικά Πρωινά, που διοργανώνονται στον κινηματογράφο Τερψιθέα. 

Στην Ελλάδα, είναι το φιλμ «Twist Around the Clock», που δίνει με δυνατή εικόνα, τις νέες κινήσεις. 

Προβάλλεται το 1961, και δημιουργεί μια έκρηξη, τόσο ισχυρή, που «αναγκάζεται» ο Μάνος Χατζιδάκις, να συνθέσει το «Χόρευε Τουίστ» (στίχοι Α.Σακελλάριου), για να αποδώσει το νεανικό ήθος της εποχής,  στην ταινία «Χτυποκάρδια στο Θρανίο» (Α.Σακελλάριος, 1963).

Ένας άλλος μεγάλος, ο Γεράσιμος Λαβράνος, γράφει το «Τουίστ, Τουίστ, Τουίστ», για την ταινία «Ο Ατσίδας» (Γ.Δαλιανίδης 1962) και ακόμη, μένουμε έκπληκτοι, από την ιδέα του, να παντρέψει τον χορό, με ελληνική λαϊκή μουσική, στο «Τόπες και τόκανες» (Rebeta Nova, 1964). Με το τολμηρό αυτό επιχείρημα, ο Λαβράνος, αποδεικνύεται μεγαλοφυΐα.

Όμως και ο Λαβράνος, και ο Χατζιδάκις, και οι άλλοι συνθέτες που με τις ορχήστρες τους  μας έδωσαν όμορφες εκδοχές του χορού, δεν ανήκουν σε αυτό που θα ονομάζαμε, νεολαία.

Εμπνέονται από την νεολαία, αλλά δεν ανήκουν σε αυτήν.

Τα κινηματογραφικά έργα, έχουν ένα άλλο «ελάττωμα»: Είναι η ματιά των σκηνοθετών και των σεναριογράφων, αλλά όχι των νέων ανθρώπων.

Οι σκηνές που παρουσιάζονται, είναι από ηθοποιούς, δεν είναι καταγραφές πραγματικών καταστάσεων. Άλλοτε πάλι, αποτελούν διακωμώδηση του φαινόμενου...Χαρακτηριστική, η σκηνή από το φιλμ «Ο Σταμάτης και ο Γρηγόρης», 1962.

Το Χρέος της Έρευνας

Στο στόχαστρο έρευνας, πρέπει να τίθενται, οι πραγματικές νεανικές συμπεριφορές, που δημιουργήθηκαν τότε.

Υπήρξαν ελληνικά συγκροτήματα που εκφράστηκαν με τουίστ;

Ποια ήταν τα βασικά κλαμπ, και τα στέκια;

Τι ντοκουμέντα υπάρχουν;

Σε κάποιους, υπάρχει η εντύπωση, πως το ελληνικό ροκ, αρχίζει μετά το 1964.

Την εντύπωση αυτή, έχουν, όσοι «ερευνητές» θεωρούν πως το περιοδικό Μοντέρνοι Ρυθμοί, είναι η μοναδική πηγή πληροφόρησης, για το ροκ της δεκαετίας του ’60 (Τρούσας, Αρβανίτης κ.α).

Το πρώτο τεύχος των Μοντέρνων Ρυθμών, βγαίνει τον Απρίλη του 1964, και συνεπώς, για τα προηγούμενα πέντε χρόνια,  είναι επόμενο, αυτοί οι «ερευνητές», να έχουν μαύρο σκοτάδι. Η εποχή του τουίστ, δεν καταγράφεται στο περιοδικό.

Για να ερευνήσουμε το πρώτο μισό της δεκαετίας, δεν μας χρησιμεύουν οι Ρυθμοί, του Αθανάσιου Τσόγκα. Αυτό το περιοδικό, δίνει κάποια στοιχεία, για το δεύτερο μισό των ελληνικών σίξτυς, αλλά και αυτά, είναι επιφανειακά, και τακτοποιημένα (έως αλλοιωμένα), ώστε πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Το να βγάζουμε συμπεράσματα, για το ροκ του 60, από τους Μοντέρνους Ρυθμούς, είναι σαν να βγάζουμε συμπεράσματα, για το σημερινό ροκ, από τις εκπομπές Lifestyle.

Δημοσίευμα στην εφημερίδα ΒΡΑΔΥΝΗ, για χορό τουίστ, στο κλαμπ ΤΕΚΥΛΑ, με τους ΤΖΑΒΑΔΑΜΑΣΚΟΥΚΑ (5 Φεβρ 1962).

Βασισμένοι σε αρχεία, ειδησιογραφία εποχής, και άλλα ντοκουμέντα, έχουμε κάποια εικόνα, για την νεανική κουλτούρα, στα χρόνια 1960-64.

Φαίνεται λοιπόν, πως οι πρώτοι που παίζουν τουίστ στην Ελλάδα, είναι οι ΤΖΑΒΑΔΔΑΜΑΣΚΟΥΚΑ. Ο αρχηγός του γκρουπ, Νίκος Αδάμας, βλέπει το φιλμ Twist Around the Clock, και επηρεάζεται. Αυτό, που πρέπει να γίνεται κάπου στο μέσο του 1961, τον κάνει να εντάξει στο ρεπερτόριο του συγκροτήματός του, και το τουίστ.

Το φιλμ, «Η Αθήνα τη Νύχτα», που γυρίζεται το  1961, δείχνει τους ΤΖΑΒΑΔΑΜΑΚΟΥΚΑ να παίζουν τουίστ, στο κλαμπ ΤΕΚΥΛΑ.  Και μάλιστα, ο Αδάμας χορεύει με την Κούκα!

Αυτό είναι ένα μοναδικό ντοκουμέντο, που δυστυχώς, γρήγορα λογοκρίθηκε. 

Πάντως, η προβολή του φιλμ, στις αρχές του 1962, έχει σαν αποτέλεσμα, να βγάλει κάρτα, το New ΤΕΚΥΛΑ, με την οποία προσκαλεί τον κόσμο, να πάει στο μαγαζί, για να χορέψει τουίστ με τους ΤΖΑΒΑΑΜΑΣΚΟΥΚΑ, όπως τους είδαν στην ταινία.

Για να γραφεί, αυτό, σημαίνει πως είχε δημιουργηθεί, ένας σεισμός, και αυτό επιβεβαιώνεται από δημοσιεύματα εφημερίδων, που αρχίζουν να ασχολούνται με τον «παροξυσμό» του τουίστ, που έχει καταλάβει την ελληνική νεολαία.

Τον Οκτώβριο του 1962, η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, αναφέρει πως το συγκρότημα FORMINX, εμφανίζεται στο κλαμπ ΩΜΠΕΡΖ, στην Βαρυμπόμπη, σε χορευτικούς ρυθμούς. Δεν περιγράφονται οι ρυθμοί, αλλά είναι σχεδόν σίγουρο, ότι ύστερα από τα όσα έχουν προηγηθεί, και οι FORMINX, παίζουν τουίστ, και πιθανότατα και το Elephant Twist.

Κλείνουμε εδώ, το πρώτο μέρος του σημειώματος, κάνοντας μία παρατήρηση.

Για τα χρόνια 1960-64, αυτό ήταν το ροκ στην Ελλάδα. Και όχι μόνο. Μπορεί το τουίστ, να  υπήρξε το κυρίαρχο, αλλά δεν ήταν το μόνο μουσικό ιδίωμα, που χαρακτήριζε εκείνη την εποχή τη νεολαία. Από άλλα αρχεία, καταλαβαίνουμε καλά, πως και το τσα-τσα, και η σάμπα, και άλλοι χοροί, ήταν στο σύνολο ροκ. Και συνεπώς, είναι σφάλμα, να λέμε «α η σάμπα, δεν είναι ροκ». Για εκείνα τα χρόνια, και η σάμπα, ήταν ροκ, αλλά για όλα αυτά, στο δεύτερο μέρος.

(Όλες οι φωτογραφίες ΑΡΧΕΙΟ Μ.Νταλούκα)