Το γιαούρτωμα, εμφανίστηκε να απασχολεί σοβαρά την ελληνική πολιτεία, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, η οποία ιστορικά ονομάζεται και Εποχή των Τεντιμπόηδων.
Φωτ: Διαπόμπευσης στην Φωκίονος Νέγρη. Έχει γίνει ήδη το κούρεμα, κατά τόπους «εν χρω», έχει κρεμαστεί η ταμπέλα και τώρα θα ακολουθήσει η περιφορά στον δρόμο. Ο νεαρός απελπισμένος σκύβει το κεφάλι μην έχοντας τρόπο να κρύψει το πρόσωπο. Κάποιος χαμογελά ικανοποιημένος. Ο πιτσιρίκος με τη σέγα γουρλώνει τα μάτια προσπαθώντας να κατανοήσει το ακατανόητο (Φωτ. Κ.Μεγαλοκονόμου, 1959)
Φωτ: Διαπόμπευσης στην Φωκίονος Νέγρη. Έχει γίνει ήδη το κούρεμα, κατά τόπους «εν χρω», έχει κρεμαστεί η ταμπέλα και τώρα θα ακολουθήσει η περιφορά στον δρόμο. Ο νεαρός απελπισμένος σκύβει το κεφάλι μην έχοντας τρόπο να κρύψει το πρόσωπο. Κάποιος χαμογελά ικανοποιημένος. Ο πιτσιρίκος με τη σέγα γουρλώνει τα μάτια προσπαθώντας να κατανοήσει το ακατανόητο (Φωτ. Κ.Μεγαλοκονόμου, 1959)
Οι έλληνες τεντιμπόηδες, ήσαν νεαροί που στην διάρκεια της δεκαετίας (με κορύφωση την διετία 1958-59), πετάνε γιαούρτια, εναντίον εκείνων που θεωρούσαν ότι έπρεπε για κάποιο λόγο να τιμωρηθούν. Οι αρχές ασφαλείας, μιλούν για «αποθράσυνση της αλητείας», όμως μια προσεκτικότερη έρευνα, δείχνει ότι οι αποδέκτες των γιαουρτιών, δεν ήσαν πάντα άμοιροι ευθυνών.
Ποιοι ήσαν οι περίφημοι τεντιμπόηδες; Βεβαίως, όχι εκείνοι που δείχνει η ελληνική μελοδραματική ταινία «Νόμος 4000» (Δαλιανίδης, 1962). Οι νεαροί τεντιμπόηδες, στην πραγματικότητα, ήσαν αδικημένα και σχεδόν εξαθλιωμένα παιδιά, που κάτω από την δίκαιη αγανάκτησή τους, πέταγαν τα γιαούρτια. Αυτό, είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κανείς, διότι τα τότε κόμματα, οι αστυνομικοί και οι δημοσιογράφοι, περιέγραψαν τους τεντιμπόηδες σαν αλήτες. Σαν αλήτες τους είδε και η κοινωνία των ενηλίκων και συνεπώς , και αφού όλοι έτσι συμφώνησαν, έτσι και κατεγράφησαν στην συλλογική μνήμη.
Τι άλλαξε όμως; Τι άλλαξε και ενώ ο συνταξιούχος της δεκαετίας του 1950, θεωρούσε αλητεία την πράξη εκτόξευσης γιαουρτιού, ο σημερινός συνταξιούχος να πρωτοστατεί πολλές φορές στα γιαουρτώματα και να φθάνει στο σημείο, ένας τουλάχιστον, να γιαουρτώνει ακόμα και τον Υπουργό Οικονομικών, τον περισπούδαστο Ευάγγελο Βενιζέλο;
Ο μεγάλος μας ποιητής Θωμάς Γκόρπας, στο ποίημά του « Ένα Σπουδαίο Αγόρι (1957)», περιγράφει καλά τα αδικημένα εκείνα παιδιά της ανεργίας ή του ξεροκόμματου στα μηχανουργεία, και στρέφει την υπεράσπισή του στα «όνειρά τους που έγιναν στάχτη». Στις πολλές συζητήσεις που είχα με τον αείμνηστο Γκόρπα, με διαβεβαίωσε ότι οι «τεντιμπόηδες» δεν ήσαν «αλητάκια», αλλά σπουδαία παιδιά, που τα έπνιγε η αγανάκτηση.
Ο ποιητής Θωμάς Γκόρπας. Στην ποιητική του συλλογή «Σπασμένος Καιρός», 1957, υπερασπίζεται τους έλληνες τεντιμπόηδες γράφοντας στίχους όπως «τα όνειρά τους γίνανε στάχτη».(Φωτ. Βασίλης Καραμανώλης)
Φωτ: Ο Μπάμπης Μουτσάτσος, από τους πρώτους τεντιμπόηδες του ’50. Αργότερα, στην δεκαετία του ’60 υπήρξε ο ιδιοκτήτης της θρυλικής Κουίντας. (Φωτογραφία από συν στον Μ.Νταλ. Ιούλιος 2002)
Ο Μπάμπης Μουτσάτσος, πρωτομάστορας στην τέχνη ρίψης του γιαουρτιού, μου ανέφερε (συνέντευξη του 2002) ότι η φτώχεια και η ανέχεια τους ανάγκασε να ρίχνουν γιαούρτια...
«Ξεκινήσαμε γιαουρτώνοντας τ Αμερικανάκια του στόλου. Δεν μπορούσαμε να τους βλέπουμε να περπατάνε με ωραία μπουφάν και ρούχα που εμείς οι πάμφτωχοι, δεν είχαμε. Ο φίλος μου, μου έκανε νόημα και μου έλεγε...πάμε ρε να τους πετάξουμε γιαούρτι»
Ο Αντώνης Μαλανδρής, ο πρώτος έλληνας που συνελήφθηκε, κουρεύτηκε και διαπομπεύτηκε σαν τεντιμπόης, μου ανέφερε παρόμοιους λόγους.
Φωτ:Διαπόμπευση στην Κυψέλη. Ο αστυνόμος Π.Μουρελάτος κρατά από το αυτί τον Αντώνη Μαλανδρή, τον πρώτο έλληνα που συνελήφθη σαν τεντιμπόης. Είχε πετάξει γιαούρτι σε πλούσια κυρία που τον ξεφτίλισε δημόσια και τον χαστούκισε επειδή, είχε τολμήσει, αυτός ο άνεργος να γλυκοκοιτάξει την κόρη της. Δίπλα του, σκύβει το κεφάλι, ο Σ.Π, που συνελήφθη δεύτερος.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι τεντιμπόηδες, ήταν οι αγανακτισμένοι, της εποχής του ΄50. Και δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι το κράτος τους αντιμετώπισε με σκληρότατα μέτρα. Ψηφίστηκε ταχύτατα, ο Νόμος 4000. Τον νόμο, εισήγαγε προς ψήφιση στη Βουλή, ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης, Κωνσταντίνος Καλλίας. Ο νόμος ψηφίστηκε από όλους τους βουλευτές. Οι βουλευτές της ΕΔΑ, ανησύχησαν προς στιγμή μήπως αυτός ο νόμος εφαρμοστεί όχι μόνο κατά των τεντιμπόηδων, αλλά και κατά της «δημοκρατικής νεολαίας». Όταν όμως, ο Κωνσταντίνος Καλλίας, τους διαβεβαίωσε ότι..
«το νομοσχέδιον αφορά μόνον τους τεντιμπόηδες. Δεν συμπεριέλαβα στο νομοθετικό κείμενο την κακόηχον αυτήν λέξιν, διότι προσπάθησα να εύρω την διατύπωσιν, η οποία αντιστοιχεί κατά την ελληνικήν γλώσσαν...»
(Βουλή των Ελλήνων. Περίοδος Ε-Σύνοδος Α. Επίσημα Πρακτικά, Σεπτ-Νοεμβ 1959)
τότε και οι βουλευτές της ΕΔΑ θα το ψηφίσουν (και λίγο αργότερα θα το πληρώσουν ακριβά, διότι βεβαίως θα χρησιμοποιηθεί και εναντίον τους).
Με αυτόν τον απάνθρωπο νόμο λοιπόν, συντρίφτηκαν τότε, οι προάγγελοι των σημερινών αγανακτισμένων ελλήνων.
Ο νόμος υπήρξε απάνθρωπος, διότι διαπόμπευε παιδιά, με τρόπους Μεσαίωνα.
Διότι όπως ακριβώς γινόταν το κούρεμα και η περιφορά των «ατίθασων» κατά τους χρόνους του Μεσαίωνα (περιγραφές της διαπόμπευσης στο μνημειώδες έργο του Φώτη Κουκουλέ «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός»), έτσι και στα τέλη του ’50, κούρεψαν και περιέφεραν τους αγανακτισμένους νέους ανθρώπους.
Οι τεντιμπόηδες, ανέβηκαν με τα πλακάτ της ντροπής, στον δικό τους Γολγοθά, αφού χαρακτηρίστηκαν από όλους, σαν αλήτες. Παρέμειναν τόσα χρόνια, αμίλητοι, σκυθρωποί και αδικαίωτοι.
Να λοιπόν, που ήρθε η ώρα, μέσα στο γενικό κλίμα αγανάκτησης της ρημαγμένης Ελλάδας, να μας ρωτήσουν μήπως δικαιώνονται τώρα.
Μαζί με αυτούς, αναρωτιούνται πολλοί, μήπως πρέπει καμιά φορά να ρίχνονται και γιαούρτια. Μήπως οι πρώτοι εκείνοι διδάξαντες, είχαν και ένα δίκιο. Μήπως έκανε ολέθριο σφάλμα η τότε αριστερά, που δεν υπερασπίστηκε όσες μορφές αγανάκτησης δεν καθοδηγούσε.
Τα ερωτήματα αυτά παραμένουν προς το παρόν μετέωρα, και ευάλωτα να χαρακτηριστούν «λαϊκισμοί» και «αθλιότητες».
Όμως επί όλων αυτών, ο ιστορικός του μέλλοντος, θα πάρει σίγουρα, ξεκάθαρη θέση. Όταν θα κάνει ξαστεριά. Όταν θα φλεβαρίσει.
Για περισσότερα δες
1. ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ. Μ.Νταλούκας. Εκδόσεις Άγκυρα 2006
2. ΦΘΟΡΟΠΟΙΟΙ ΚΑΙ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΟΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΕΙΣ. Έφη Αβδελά. Σύγχρονα Θέματα, τ.90. 2005
Όι φωτογραφίες από το Αρχείο Μ Νταλούκα. Η φωτογραφία του Θωμά Γκόρπα, ανήκει στο Αρχείο Θωμά Γκόρπα.
Όι φωτογραφίες από το Αρχείο Μ Νταλούκα. Η φωτογραφία του Θωμά Γκόρπα, ανήκει στο Αρχείο Θωμά Γκόρπα.
-...ας ήταν δυνατό να γινόμουν, για λίγο, φωτοβουτηχτής (photo diver), να έκανα ένα μακροβούτι και να αναδυόμουν στην πραγματικότητα εκείνη της φωτογραφίας, να έπιανα εγώ τον χωροφύλακα εκείνον από το αφτί και να τον ρωτούσα:
ΑπάντησηΔιαγραφήαξιότιμε κύριε Τσαρμαντά, ερίτιμε κύριε Μπασκινόπουλε, το αφτί των ελ-λαδοποντικοπολιτικάντηδων (που μασομπούκιαζαν μαρσαλικά κι άλλα λεφτά με 40 κουτάλες και κατά τα άλλα έφτιαχναν γιαουρτονόμους) της καραμανλικής τοτινής εποχής θα είχατε τα κάκαλα να το τραβήξετε ποτέ;
Πόσο σας τιμάει ως άνθρωπο να βγάζετε όλο σας το ψυχοκατάκαθο και το φθονεριλίκι σε έναν νέο άνθρωπο που "κάηκε", απλά, λίγο παραπάνω από την Κάψα της Νιότης;
Θα τον κτυπούσα δε, ελαφρώς, με το μαγικό ραβδάκι της βιβλιοφιλίας στην κεφαλή και θα του έδινα να διαβάσει το κεφάλαιο 31 ("Η ΟΚΤΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ") από την ΒΙΒΛΙΑΡΑΡΑ του ΒΑΣΙΛΗ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗ "ΙΣΤΟΡΙΑ (κωμικοτραγική) του ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830-1974 (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ)...
[Αντιγράφω, ενδεικτικά, κάποια τμήματα από το συγκεκριμένο κεφάλαιο του ΡΑΦΑΗΛΙΔΙΚΟΥ Πονήματος: "...Πρόκειται για μια οκταετία το κάτι άλλο! Εδώ να δεις σκάνδαλα. Με το τσουβάλι. Το σκάνδαλο Κοσκωτά αν γινόταν τότε δεν θα σκανδάλιζε κανέναν. Διότι θα το πλάκωναν τα άλλα. Ρεμούλα να δει το μάτι σου, φίλε μου. Κλέβει σύμπασα η "εθνικόφρων παράταξις". Όλοι μαζί. Αλλά και καθ'ομάδες. Αλλά και κατ'άτομα. Εφτά ημερολογιακά χρόνια ρημαδιό. Και δώστου μέτρα λιτότητας από τότε. Και βάλε τον μισθωτό να πληρώνει τα κλοπιμαία από τότε. Ω, μεγάλε Δία, για ποιους κρατάς τους κεραυνούς σου;" (σελίδα 351)
"...Ο Μέρτεν κατονομάζει σα συνεργάτες του στην κατεχόμενη Ελλάδα τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον υπουργό Εσωτερικών Δημήτριο Μακρή, τη σύζυγό του Δοξούλα Λεοντίδου και τον υπουργό Εθνικής Αμύνης Γεώργιο Θεμελή. Ο Μέρτεν λέει πως έχει φωτογραφίες που αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς του. Αλλά ύστερα από ταχύτατες ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, οι φωτογραφίες εξαφανίζονται και ο Μέρτεν απαλλάσσεται των κατηγοριών, χάρη στον θρασύτατο εκβιασμό" (σελίδα 358)]...