Δύο Ύμνοι, του 1963.

Φωτό: Ο πρόσκοπος Σαλπιγκτής στο 11ο Παγκόσμιο Τζάμπορι. Μαραθώνας, Αύγουστος 1963.
Κάτω, ο βουλευτής Γρηγόρης Λαμπράκης, ο μόνος που κατόρθωσε να κάνει, έστω για λίγο, την απαγορευμένη Πρώτη Πορεία Ειρήνης. Μαραθώνας, Απρίλιος 1963.

"Από τον Μαραθώνα ξεκινήσαμε 

να πάμε στην Αθήνα ξεκινήσαμε

Έλα κι εσύ μαζί μας..."

(Ο Ύμνος της Πορείας)

"Από την άκρη της Γης ξεκινήσαμε

σαν μαγεμένα της Άνοιξης πουλιά

και μια αυγή την φωλιά μας στήσαμε

στου Μαραθώνα την έρημη ακρογιαλιά"

(Ο Ύμνος του Τζάμπορι)

Δύο τραγούδια που έγιναν Ύμνοι. Ο «Ύμνος της Πορείας» και ο «Ύμνος του Τζάμπορι». Ο πρώτος, γραμμένος από τον Μίκη Θεοδωράκη, για την πρώτη πορεία Ειρήνης που διοργάνωσε η ελληνική νεολαία Bertrand Russell (Απρίλιος 1963). 

Ο δεύτερος, γραμμένος από τον Μάνο Χατζιδάκι, για το 11ο Παγκόσμιο Προσκοπικό Τζάμπορι (Αύγουστος 1963).

Το 1963, δύο είναι τα μεγαλύτερα νεανικά «Φεστιβάλ». Και τα δύο, στον Μαραθώνα. Το ένα, επιχειρείται από την ελληνική νεολαία Bertrand Russell , και το άλλο από τους Προσκόπους. Και τα δύο έχουν σύνθημα την Παγκόσμια Ειρήνη. Το ένα, απαγορεύεται και η νεολαία που συμμετέχει ξυλοκοπείται από την αστυνομία. Το άλλο, όχι μόνον επιτρέπεται, αλλά πραγματοποιείται μετά Βαίων και Κλάδων και με λαμπερή τελετή λήξης, μορφής Ολυμπιακών Αγώνων. Το ένα το "διαχειρίζεται" η ΕΔΑ, και το άλλο, ο τότε Διάδοχος του Θρόνου. Στο ένα, γράφει τον Ύμνο ο Θεοδωράκης και στο άλλο, ο Χατζιδάκις. Συνεπώς, αυτά τα δύο "αντιδιαμετρικά" Φεστιβάλ, είναι πολύ σημαντικά, αφού μας δείχνουν νοοτροπίες, βασικές για την κατανόηση της Ιστορίας.

 Φωτό: Το εξώφυλλο από το μοναδικό ίσως τεύχος που διασώθηκε από το περιοδικό ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ BERTRAND RUSSELL (Αρχείο Μ.Νταλούκα).

Και η πρώτη απαγορευμένη Πορεία, και το Τζάμπορι, είναι παρεξηγημένες (δες και «καπελωμένες») περιπτώσεις. Υπάρχει η νεολαία που έχει όνειρα και αξίες πέρα από σκοπιμότητες, και υπάρχουν οι «διαχειριστές» (καπελωτές), που εκμεταλλεύονται τα νεανικά όνειρα, για δικό τους πολιτικό όφελος.

Σε πολλούς μέχρι σήμερα, επικρατεί η εντύπωση, ότι η ελληνική νεολαία Bertrand Russell, ήταν η νεολαία της Αριστεράς. Λάθος. Πρόκειται για μία αυτόνομη νεολαία. Η δεύτερη πλάνη, ότι οι Πρόσκοποι, ήταν νεολαία της Δεξιάς. Και αυτό δεν ισχύει.

Και οι δύο νεολαίες, μεταξύ τους ξεχωριστές βέβαια, καπελώνονται και επιγράφονται κατά καιρούς, αναλόγως το πώς τις θέλουν διάφοροι άλλοι. Ανάλογες παρεξηγήσεις ισχύουν και για τους δύο συνθέτες. Πολλοί πιστεύουν , ότι ο Θεοδωράκης ανήκει στη Αριστερά, ενώ ο Χατζιδάκις στην Δεξιά. Απλές επιφανειακές τακτοποιήσεις, δύο πολύ μεγάλων προσωπικοτήτων, για να  χωρέσουν σε στενές κομματικές αντιλήψεις. Ο Θεοδωράκης ανήκει στον Θεοδωράκη και ο Χατζιδάκις στον Χατζιδάκι. Και οι δύο ουσιαστικά, είναι αυτόνομοι και κρατούσαν  πάντα, την δική τους παντιέρα. 

Ο Ύμνος της Πορείας. 

Πριν λίγους μήνες, επικοινώνησα με τον Μίκη Θεοδωράκη, να μου διευκρινίσει τι απέγινε το τραγούδι που έγραψε για την πρώτη απαγορευμένη Πορεία.

Η απάντησή του ήταν...

« Είχα πάει στα γραφεία
της νεολαίας B.R., το έπαιξα στους νεολαίους εκεί και αυτοί το έμαθαν και το τραγούδησαν
στην πορεία. Το τραγούδι αυτό που δεν το θυμάμαι πια, ούτε τους στίχους, ούτε τη μουσική του,
δεν τραγουδήθηκε γενικά και ξεχάστηκε...»

Δυστυχώς λοιπόν, η μουσική του ύμνου αυτού μάλλον έχει χαθεί. Αλλά οι στίχοι διασώθηκαν, αφού τυπώθηκαν στο πρώτο και μοναδικό τεύχος που εξέδωσε τότε η ελληνική νεολαία του Bertrand Russell. Δεν γνωρίζω, αν κάποιος από τους τότε νεολαίους εκείνης της μακρινής εποχής, έχει να πει κάτι περισσότερο γι αυτό το τραγούδι.

Ο Ύμνος του Τζάμπορι. 

Ο Ύμνος αυτός, γράφτηκε από τον Χατζιδάκι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου. 

Χρησιμοποιήθηκε η Παιδική Χορωδία των Ανακτόρων, όχι τόσο γιατί ο Χατζιδάκις είχε καλές σχέσεις με την Βασιλική Οικογένεια, όσο γιατί, ήταν η καλύτερη Χορωδία που υπήρχε τότε. 

Το Τραγούδι του Τζάμπορι (Ύμνος του Τζάμπορι). Μουσική Μάνος Χατζιδάκις, Στίχοι Νίκος Γκάτσος, 1963.

Στο Τζάμπορι, παρουσιάστηκε ο Ύμνος, σε ζωντανή εκτέλεση, και γι αυτό έπρεπε η Παιδική Χορωδία, να μεταβεί στον χώρο του Φεστιβάλ. Έτσι έγινε η γνωριμία του Γιώργου Ρωμανού με τον Μάνο Χατζιδάκι. Ο Ρωμανός, δεκαέξι χρόνων, ήταν μέλος της Χορωδίας Εφήβων. Επιλέγεται να συνοδέψει τα παιδιά, αλλά όχι και να τραγουδήσει μαζί τους. 

Ο Ύμνος ακούγεται στο Τζάμπορι και μετά, σε μία συζήτηση με τα παιδιά, ο Χατζιδάκις αναφέρει πως στα δεκαεπτά του, έγραψε το πρώτο του τραγούδι. 

Ο συνοδός των παιδιών, Γιώργος Ρωμανός, που παρευρίσκεται. αυθόρμητα τότε λέει, ότι κι αυτός που είναι δεκαέξι χρόνων, έχει γράψει δυο τραγούδια. Ο Χατζιδάκις από περιέργεια, του ζητά να τα παίξει. 

Ο Ρωμανός, παίζει πρώτα το «Αγαπημένη», ένα τραγούδι που είχε γράψει σε ποίηση του κομμουνιστή Γιάννη Ρίτσου. Ο Μάνος Χατζιδάκις, αμέσως αναγνώρισε ότι μπροστά του είχε ένα μεγάλο ταλέντο. Έτσι, έγινε η γνωριμία και έτσι άρχισε η συνεργασία τους. 

Η σχετική μαρτυρία του Γιώργου Ρωμανού, δίδεται στον γράφοντα, τον Απρίλιο του 2005...

ΥΓ: Τα δραματικά επεισόδια της πρώτης απαγορευμένης πορείας, περιγράφονται λεπτεμερώς στο βιβλίο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ (Μ.Νταλούκας. Εκδόσεις Άγκυρα, 2012).