ΘΩΜΑΣ ΓΚΟΡΠΑΣ : Περί Ροκ και Προδρόμων του Ροκ στην Ελλάδα

Ο Θωμάς Γκόρπας (Φωτ Μ.Νταλούκας, 1986)

Περί Ροκ έχουν γραφτεί σελίδες και σελίδες. Οι σοβαροί μελετητές , συμφωνούν ότι το φαινόμενο δεν είναι ένα μουσικό είδος που εμφανίζεται το 1956, αλλά προϋπάρχει ως  διάθεση και εκδηλώνεται, αναλόγως της εποχής,  με διάφορες μορφές.

Στο μεγάλο ταξίδι της νιότης, δεν μπορούμε να μην δούμε σταθμούς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι σταθμοί αυτοί, αποτελούν και διαφορετικό ταξίδι. Αν ταξιδέψεις  με τρένο, περνάς από πολλές πόλεις, αλλά όλες οι πόλεις, είναι σταθμοί στο ίδιο ταξίδι.
Έτσι και στο Ροκ. Αν με αυτή την λέξη, ονομάσουμε το νεανικό σφρίγος και τη νεανική περιπέτεια, τότε κάτω από αυτή, βάζουμε κινήματα, πρόσωπα και καταστάσεις, που προϋπάρχουν και των Μπητλς, και των Στόουνς και του Πρίσλευ.
Για να δει κανείς πώς πηγαίνει το τρένο της νιότης, πρέπει να ξέρει –όσο δυνατόν περισσότερο- τους σταθμούς, και τις πόλεις που πέρασε. Έτσι μόνο θα έχει πραγματική εικόνα. Είναι πολύ χρήσιμο, να ξέρεις, το τι προηγήθηκε.
Δίνω σήμερα, ένα απόσπασμα, από μια συζήτηση που είχα, με τον ποιητή Θωμά Γκόρπα.
Ο Γκόρπας, καταθέτει την δική του την άποψη, περί Ροκ και Προδρόμων του φαινομένου, στην Ελλάδα. Βεβαίως, στο απόσπασμα, ο ποιητής αναφέρεται σε αξιοσημείωτα πρόσωπα -όσα μπορεί να θυμηθεί κανείς σε μία χαλαρή συζήτηση- που δρουν στο χρονικό διάστημα 1900-1935. Σε άλλες συζητήσεις, που είχα με τον Θωμά, μου έχει πει τις απόψεις του και για άλλες περιόδους, ακόμη και για πρόσωπα σύγχρονα.
Αλλά συνέχεια της Γκορπικής πληροφόρησης, στο μέλλον.

Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ

- Εγώ πιστεύω ότι το Ροκ δεν είναι μόνο μουσική, είναι η κουλτούρα των νέων ανθρώπων, συμφωνείς σε αυτό; ότι δεν είναι μόνο μουσική;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Συμφωνώ απολύτως

- Άρα πρέπει να βρούμε και ποιητές και ζωγράφους και ηθοποιούς ακόμα, που να εκφράζουν τη νεανική αυτή κουλτούρα. Εσύ λοιπόν, ποιους θεωρείς προδρόμους αυτού του κινήματος που κακώς μερικοί συνδυάζουν μόνο με τη μουσική ;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Αν μιλήσουμε για το 1900 και μετά....χρονολογικά είναι ο Μαλακάσης, ο οποίος είναι σε αυτό το κλίμα

- Ο Μαλακάσης είναι Ροκ σαν τρόπος ζωής;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Και στα ποιήματα. Όχι όλα τα ποιήματα, ένα μεγάλο μέρος. Τα ποιήματα ιδιαίτερα που γράφει όπως ο «Μπαταριάς». Γι αυτά τα ποιήματα, τον βρίζανε...

- Ναι, καταλαβαίνω, το κατεστημένο της εποχής

ΓΚΟΡΠΑΣ : Ο Μαλακάσης είναι αυτός που καλύπτει μετά τον Καρυωτάκη και τους άλλους. Τυχαίο είναι αυτό; Ο Καρυωτάκης, ο Λαπαθιώτης...που είναι υπό τη σκέπη του, τον θαυμάζουν και τον αγαπάνε γιατί από την προηγούμενη γενιά, ήταν η εξαίρεση

- Μετά τον Μαλακάση πού πάμε;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Είναι ο Βάρναλης πρώτος και καλύτερος, που τα ποιήματά του για πολλά χρόνια δεν κυκλοφορούσανε..

- Όμως τον Βάρναλη τον προσεταιρίζεται η Αριστερά..

ΓΚΟΡΠΑΣ : Ήρεμα, δεν τα λες καλά...Όχι. Τα ροκ ποιήματα που εννοώ του Βάρναλη, είναι στην Αίγυπτο τυπωμένα, όπως και άλλων...αυτά που τυπώνονται στην Αίγυπτο το 1920, είναι ακριβώς μπητ, αναρχικά, έξω από τον κανόνα ...κατάλαβες; Θεωρούνται απαγορευμένα, σου λέει τίποτα η λέξη; Καταραμένα.

- Ώστε λοιπόν βεβαιώνεις ότι ο Βάρναλης ήταν Ροκ;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Ναι. Ένας άνθρωπος που παίζει τάβλι δεν καταλαβαίνεις τι άνθρωπος ήταν; Ο Κωστής Παλαμάς, ή ο Σεφέρης, ούτε σε ταβέρνα δεν πήγανε ποτέ. Λοιπόν, η γενιά αυτή που είναι ο Καρυωτάκης, η Πολυδούρη, οι γεννημένοι γύρω στα 1900, λίγο πριν ή λίγο μετά, προκαλούν ένα τρομακτικό κίνημα, Ροκ ας το πούμε. Σπουδαία πρόσωπα, όπως ο Θόδωρος Σκουρλής, που πήγε στο Μεξικό, και έγραψε επαναστατικά κείμενα. Μεγάλη φυσιογνωμία και εκπληκτικός ποιητής. Μετά, είναι ο Μίνως Ζώτος, άλλη μεγάλη περίπτωση ποιητή και ανθρώπου, είναι αυτός που ερωτεύτηκε όντως την Πολυδούρη, και πέθανε νέος. Μετά, ο Γιώργος Τσουκαλάς, ο οποίος έχει γράψει και ένα εκπληκτικό βιβλίο, για τον Λαπαθιώτη... είναι η ζωή του με τον Λαπαθιώτη...πού τρώνε, πού μεθάνε ... αυτά είναι άγνωστα, εγώ φταίω; Ο Τεύκρος Ανθίας, άλλο κορυφαίο πρόσωπο Ροκ νοοτροπίας, ο οποίος κοιμάται στα παγκάκια και κάθε δυο μέρες τον μαζεύει η Αστυνομία. Ο Ορέστης Λάσκος επίσης. Ακόμα και ο Τερζάκης είναι στην ομάδα αυτή, μετά αλλάζει, μετά το 40. Τα πρώτα βιβλία που έγραψε ο Τερζάκης δεν έχουν καμιά σχέση με τα επόμενα. Ο Ορέστης Λάσκος, έχει γράψει ένα ποίημα καταπληκτικό για τους βασικούς που πηγαίνανε στον υπόγειο καφενείο στην Ομόνοια..

- Το Μπάγκειον

ΓΚΟΡΠΑΣ : Ναι. Το θυμάσαι αυτό το ποίημα; Αναφέρει τους ποιητές που σύχναζαν εκεί

- Όχι μόνο ποιητές... και ζωγράφους

ΓΚΟΡΠΑΣ : Μετά, ο Τερζάκης, αναφέρεται κι αυτός στο Μπάγκειον, και περιγράφει τι άνθρωποι είναι...Να πω το εξής... όταν ο Άλκης Θρύλος, το 1920, κυκλοφορεί με τα μισά βυζιά έξω και καπνίζει στο δρόμο, ή πάει στην ταβέρνα και πίνει, είναι μία πρωτοπόρος, και ο Ουράνης είναι επίσης πρωτοπόρος, γι αυτό και γνωριστήκανε και αγαπηθήκανε.

- Όσα πρόσωπα ανέφερες μέχρι τώρα ήταν λογοτέχνες , ποιητές

ΓΚΟΡΠΑΣ : Για τους ποιητές μιλώ καταρχήν, δεν ήταν μόνο ποιητές. Υπάρχουν και άλλοι. Όλη η ιστορία του Παγκρατίου για παράδειγμα το 1925, με τους ηθοποιούς, είναι Ροκ. Και εκεί πέρα είναι ο Θόδωρος Μορίδης,

- Τον Νικολινάκο τον βάζεις στο Ροκ;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Βεβαίως και τον βάζω, όμως ο Νικολινάκος είναι νεότερος, σου λέω για τον Μορίδη τώρα... ο Σπύρος Μελάς επίσης...που κάνει θίασο...

- Ήταν Ροκ, ο Μελάς;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Αρχιρόκ

- Γιατί;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Αφού ήταν αρχιρόκ! Τι ήταν ο Μελάς; Μια μεγαλοφυΐα. Και τα έργα που έκανε τι ήτανε; Και πήγαινε η αστυνομία με κάτι παλαβούς και σταματάγανε την παράσταση...γιατί τα έργα αυτά του Μελά, τα μονόπρακτα, ήταν εναντίον της κυβερνήσεως, κατάλαβες; Ακόμα και η Κοτοπούλη του έπαιξε ένα έργο και κυνηγάγανε και αυτή. Μετά όταν λέμε ζωγράφους...και ο Κανέλλης ήταν Ροκ, και ο Τσαρούχης το ίδιο, ο Τσαρούχης πάει κι αυτός στο Μπάγκειον μαζί με τους ποιητές

- Ροκ και ο Τσαρούχης;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Δεν είναι Ροκ ο Τσαρούχης;

- Εγώ απλώς σε ρωτάω

ΓΚΟΡΠΑΣ : Ε τι είναι; Από δεκαεπτά χρονών ήταν ροκ. Ένα από τα πρώτα και πιο οργανωμένα κινήματα Ροκ, ήταν αυτό του Νίκου Βέλμου που είχε το ΑΣΥΛΟ ΤΕΧΝΗΣ και εκεί μαζεύονταν όλοι μέχρι τον Εμπειρίκο. Ο Βέλμος ήταν μεγάλος ποιητής αλλά και ηθοποιός. Από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς που είχε η Ελλάδα, και ίσως ο καταπληκτικότερος εκδότης περιοδικού που βγήκε τα τελευταία 100 χρόνια. Ο Γιώργος Δενδρινός άλλη μορφή. Ο Ασημάκης Πανσέληνος, και μπητ και ροκ από τα νιάτα του...

- Στο ροκ εκείνης της εοχής, υπάρχει συνέχεια, οι νέες παρέες γνωρίζουν τους προηγούμενους;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Κοίταξε να δεις... κάθε περίπου δεκαπέντε χρόνια, μια ομάδα ενώνεται με τους προηγούμενους... δηλαδή και ο Ουράνης πάει στο Μπάγκειον, αλλά είναι πολύ μεγάλος σε σχέση με τον νεανικό πυρήνα του κέντρου.

- Το Μπάγκειον είναι το σημαντικότερο στέκι μετά το 1900;

ΓΚΟΡΠΑΣ : Για μια περίοδο είναι το πρώτο στέκι. Οι άλλοι όμως που πάνε ως εκεί, έχουν περάσει από άλλα παλαιότερα στέκια, προηγούμενα στέκια, είναι αμέτρητα. Λοιπόν, ο νεανικός πυρήνας στο Μπάγκειον είναι από 19 μέχρι 25, αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που είναι και 70. Φερειπείν υπάρχει ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, που έγινε πολιτικός διάσημος μετά, συχνάζει εκεί, που είναι γεννημένος το 1876. Στο Μπάγκειον , στο υπόγειο που είναι μέχρι τις 10 η ώρα, μετά κλείνει γιατί πάει μια ορχήστρα με μπουζούκια και παίζει μέχρι το πρωί Γι αυτό πολλοί από αυτούς, πάνε και στα μπουζούκια, όλοι αυτοί που μιλάμε τώρα. Όταν λέμε μπουζούκια εννοούμε λαϊκά κέντρα. Η Ρόζα Εσκενάζυ, εκεί τραγουδάει.

- Είναι πρόσωπα και καταστάσεις που δεν αναφέρονται συχνά...

ΓΚΟΡΠΑΣ : Έχω μια πληροφορία, για τον Ελύτη και τον Εμπειρίκο. Όταν ο Λάσκος στο τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, έβγανε στο ΑΛΚΑΖΑΡ στον Σταθμό Λαρίσης και έκανε νούμερα και έλεγε και ποιήματα, εκείνο τον καιρό, για ένα χρόνο τουλάχιστον, κατεβαίνανε εκεί, Εγγονόπουλος, Εμπειρίκος, Ελύτης...στον Λάσκο. Τον θαυμάζανε και μετά όλοι μαζί και με τον Λάσκο παρέα, πηγαίνανε σε μια ταβέρνα και μεθάγανε. Τα ξέρει κανείς αυτά; Ποιος τα ξέρει; Ποιος θα στα πει αυτά; Α λένε ο Εμπειρίκος θα πάει με τον Λάσκο; Ναι, ο Εμπειρίκος ήταν μάλλον θαυμαστής του Λάσκου, γιατί ο Λάσκος σαν ποιητής προηγείται , νεότερος στα χρόνια, αλλά προηγείται στα βιβλία. Γιατί το 1935 βγάζει βιβλία ο Εμπειρίκος, ο Λάσκος βγάζει δέκα χρόνια πριν.