ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΝΓΚΑ ΣΤΗΝ ΓΙΑΝΚΑ- Αναδρομή σε χορούς και νοοτροπίες

Αμερικανοί στρατιώτες, με τις ντάμες τους, χορεύουν Κόνγκα, στη Florida και σε ψυχαγωγική ανάπαυλα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (Φωτογραφία : Thelma Boltin, 1940-1942)

Ένας χορός, παρόμοιου ήθους με τη Γιάνκα, υπήρχε και στην Ελλάδα, στα νεανικά πάρτι, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (και ίσως παλαιότερα), μέχρι και τις αρχές του 50. Οι νέοι της ΠΕΑΝ για παράδειγμα, εκτός από Σουίνγκ, χόρευαν Κόνγκα (Conga). Ο ένας πιανόταν από τους ώμους ή τη μέση του άλλου, και σχημάτιζαν μια ανθρώπινη αλυσίδα (conga line). Ο χορός, ήταν ελεύθερος, χωρίς βήματα, ο καθένας μπορούσε να «επιβιβαστεί» σε αυτό το ανθρώπινο τραίνο, που κινιόταν στον χώρο, σκορπώντας τη διάθεση της χαράς.

Η απλή λύση: όταν κάποιος δεν ήξερε να χορέψει Σουίνγκ, χόρευε Κόνγκα.

Η Κόνγκα, χορεύεται μέχρι και τις αρχές του 1950, αλλά όχι από όλους. Άνθρωποι μουρτζούφληδες, απεχθάνονταν αυτόν τον χορό, και δεν τον θεωρούσαν σοβαρό. Είχαν δίκιο, η Κόνγκα, δεν ήταν για τους «σοβαρούς», αν με τη λέξη αυτή εννοήσουμε τους σκυθρωπούς, και τους αγέλαστους που καταντούν καταγέλαστοι.

Άλλοι πάλι, ερμηνεύοντας τα πάντα ιδεολογικά, χόρευαν μόνο αν τους το επέτρεπε η κομματική καθοδήγηση. Και δυστυχώς, από κάποια στιγμή και μετά, η γραμμή του ΚΚΕ, δεν ενέκρινε ούτε τη γραμμή του Σουίνγκ, ούτε την Κόνγκα line. Στα απαγορευμένα ακόμη, από το ίδιο κόμμα, έμπαινε και το ρεμπέτικο, θεωρούμενο  «λούμπεν».

Έλληνες υπαρξιστές της Ιπτάμενης Παράγκας, χορεύουν Κόνγκα (Φωτ. Κ.Μεγαλοκονόμου. 1953, ΑΡΧΕΙΟ Μ.Νταλούκα)

Μετά τον Εμφύλιο, η Κόνγκα, η Σάμπα και το Σουίνγκ, είναι αγαπημένοι χοροί των Υπαρξιστών. Μια φωτογραφία, μας δείχνει τους έλληνες Υπαρξιστές, να χορεύουν Κόνγκα, στο πάρτι που έγινε για να μαζευτούν χρήματα υπέρ των Σεισμοπλήκτων των Ιονίων Νήσων (1953).

Δυστυχώς, ξεροκέφαλοι συντηρητικοί της Εποχής, αποκηρύσσουν και τους Υπαρξιστές και τους χορούς τους. Μαρτυρίες στο ΑΡΧΕΙΟ του Σίμου, μιλούν για συγκεκριμένους ιερείς, αστυνομικούς και γονείς που ανησυχούν ότι οι υπαρξιστικές εκδηλώσεις και οι χοροί στην Ιπτάμενη Παράγκα, διαφθείρουν την ελληνική νεολαία.

Με απόφαση του ΚΣ της ΕΔΝΕ, η Αριστερά απαγορεύει τη ...Σάμπα!

Από την  άλλη μεριά, την πλευρά δηλαδή της Αριστεράς, εξακοντίζονται εξίσου οπισθοδρομικές (αν όχι οπισθοδρομικότερες) αντιλήψεις.

Σε Απόφαση του ΚΣ της Ε.Δ.Ν.Ε (Νεολαία της ΕΔΑ) απαγορεύεται και η ...σάμπα!

Η απαγόρευση δημιουργείται δια της απαξίωσης του χορού, και της κατάταξής του ανάμεσα στα πορνογραφήματα και τα γκανγκστερικά φιλμς!

«Από τη μια άκρη της χώρας, ως την άλλη, κυριαρχούν τα πορνογραφήματα, τα γκανγκστερικά φιλμς, η κόκα κόλα, το ρεμπέτικο τραγούδι, η Σάμπα , οι ντεκέδες, οι λέσχες και τα πορνεία. Η εγκληματικότητα και η διαφθορά, έχουν φθάσει στο απροχώρητο...»

(ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΚΣ της ΕΔΝΕ , ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ, 18 Ιουλίου 1952)

Θα πρέπει να πούμε, ότι οι απόψεις αυτές επιβάλλονταν από παλιά μυαλά που προσπαθούσαν να διαπαιδαγωγήσουν κατά τα ιδεολογικά γούστα τους, τους κομμουνιστές νεολαίους. Πολλοί νέοι κομμουνιστές, υπάκουαν στη γραμμή, άλλοι όμως,  έκαναν έστω και στα κρυφά, αυτό που ποθούσε η καρδιά τους. Έτσι και στον χώρο της Αριστεράς, υπήρχε η άποψη των παλιών,  και η άποψη μιας μερίδας της νεολαίας. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, επικρατούσε η άποψη των μεγάλων. Σήμερα βέβαια, οι παλιές απόψεις έχουν κατά μεγάλο μέρος ξεπεραστεί. 

Το 1956, ένας νέος χορός, το rock’n’roll,  αλλάζει τη διάθεση και φέρνει καινούργιο  ήθος.

Απέναντι σε αυτό, η ελληνική Αριστερά, παραμένει γεροντοκόρη. Και σαν γεροντοκόρη λειτουργεί, όταν απαγορεύει ουσιαστικά και τους άλλους χορούς, τσα-τσα, μπόσα νόβα και τουίστ. Είναι χαρακτηριστικά αυτά που γράφουν για το θέμα αυτό, οι Κουσίδου και Σταυρόπουλος (και οι δύο μέλη της ΕΔΑ, Ο Σταυρόπουλος μάλιστα καθοδηγητής εκείνα τα χρόνια)...

«Η κρατούσα κομμουνιστική ηθική της μονολιθικότητας στη μόρφωση, ο συντηρητισμός και ο πουριτανισμός στην ψυχαγωγία των νέων, επέβαλλε να περνάει αβασάνιστα μέσα από τους εθνικούς χορούς και τις παραδόσεις. Επικρατούσε π.χ μια διαφορετική αντίληψη για τις σχέσεις αγοριών-κοριτσιών και για το διάβασμα βιβλίων προοδευτικών συγγραφέων. Η διαπαιδαγώγηση αυτή θα επικρατήσει και τα κατοπινά χρόνια, όταν οι μετέπειτα καθοδηγητές και πρώην ΕΔΝίτες, στην νεολαία ΕΔΑ ιδιαίτερα, καταδίκαζαν το τσα-τσα και το ροκ εν ρολ, το χούλα χουπ και το τουίστ, σαν εκδηλώσεις του αμερικάνικου τρόπου ζωής...»

(Ντούνια Κουσίδου- Σταύρος Σταυρόπουλος. ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1950-1953, σελ 615. Εκδόσεις Φιλιππότη 1993)

Το 1965, η ελληνική νεολαία, ενθουσιάζεται από έναν καινούργιο χορό, την περίφημη Γιάνκα.

Ο χορός παραδίδεται μέσω του τραγουδιού Jeronimo Yanka του ελληνικού συγκροτήματος Forminx.

Σε όλους επικρατεί η εντύπωση, ότι και ο χορός και το τραγούδι, ήταν ιδέες του συγκροτήματος και του μάνατζερ τους, Νίκου Μαστοράκη. Δεν ήταν αυτή η αλήθεια. Ο χορός και το τραγούδι, ερχόταν από την Φινλανδία. Οι  Forminx, δεν είπαν ποτέ ότι όλα αυτά, ήταν ιδέες δικές τους, αλλά δεν είπαν και ποτέ, πως δεν ήταν. Έτσι μη λέγοντας, τίποτα, άφηναν να πλανάται η εντύπωση, ότι είχαν επινοήσει ένα χορό που σάρωνε την Ελλάδα. Βέβαια, κάτω από τον τίτλο του τραγουδιού, υπήρχε η ένδειξη Arr. που σήμαινε διασκευή, αλλά αυτό κανείς δεν το πρόσεχε, όλοι έβλεπαν τα ονόματα που ακολουθούσαν : Νίκος Μαστοράκης, Βαγγέλης Παπαθανασίου.

Η κριτική που καλοπροαίρετα ασκείται, επιβάλλει να πούμε ότι, όταν μεταφέρεις αυτούσιο και τραγούδι και χορό από ένα άγνωστο είδος, δεν κάνεις απλώς μια  «διασκευή», αλλά αντιγράφεις το ήθος μιας καινούργιας κουλτούρας. Και όταν δεν διευκρινίζεις σε κάποια συνέντευξη, από που προέρχεται το υλικό, ουσιαστικά κλέπτεις οπώρας.

Ο Νίκος Μαστοράκης, κάποτε δήλωσε ότι το τραγούδι και ο χορός δεν ήταν των Forminx, αλλά αυτό το είπε όταν τέθηκε ζήτημα και κατόπιν εορτής, το συγκρότημα ήταν ουσιαστικά διαλυμένο.

Η σπάνια αυτή φωτογραφία δείχνει τον Μίκη Θεοδωράκη να χορεύει Γιάνκα σε χορό των Λαμπράκηδων, στο Ξενοδοχείο Κινγκ Μίνως στα 1965.

Η Γιάνκα, στο εννοιολογικό πλαίσιο, εμφανίζεται κατά τα χρόνια της κορύφωσης, του κινήματος της Νεολαίας Λαμπράκη.

Έτσι, έχει πολύ μεγάλη σημασία, η φωτογραφία του Μίκη Θεοδωράκη να χορεύει Γιάνκα σε χορό των Λαμπράκηδων. Η φωτογραφία, είναι απόδειξη ότι ο Θεοδωράκης, δεν είχε τη νοοτροπία της παλαιοκομματικής καθοδήγησης. Υπήρξε πάντα ένα φωτεινό μυαλό και πάντα με το μέρος των νέων. Ως Πρόεδρος των Λαμπράκηδων και με τον χορό αυτό, δίνει από τότε το σύνθημα : ΤΟΠΟ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ.

Περισσότερα για την Γιάνκα, μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.