ΟΙ ΕΠΟΧΕΣ ΤΟΥ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΡΟΚ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο Δημήτρης Πουλικάκος (στο κέντρο της φωτογραφίας), όπως εμφανιζόταν στα 1968 με το συγκρότημα MGC στο κλαμπ Λεωνίδας στην Πλάκα. Αριστερά είναι ο Δημήτρης Πολύτιμος, ο καλύτερος ίσως έλληνας οργανίστας και δεξιά στο μπάσο, ο Αντώνης Τριανταφύλλου.

Λέγοντας κλασικό ροκ εννοούμε τη νεανική κουλτούρα που αναπτύχθηκε από τo τέλος της γερμανική κατοχής μέχρι το τέλος του 1990.

Αρχή θεωρείται η προκήρυξη της ανατίναξης της Ακρόπολης του Γιώργου Μακρή (ενέπνευσε και την νουβέλα The Parthenon Bomber/ φωτο) και σαν τέλος ο θάνατος του Παύλου Σιδηρόπουλου. 
Στη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου δημιουργήθηκαν έργα, τάσεις και αντιλήψεις που για τους επόμενους αποτελούν μόνιμα σημεία αναφοράς. 

Η μελέτη του κλασικού ροκ επεκτείνεται αναγκαστικά σε πρόσωπα που δρουν στην διάρκεια του πολέμου (παρέα των υπερλεξιστών του Δούγια) και στην περίοδο της Κατοχής (Κίτσος Μαλτέζος). Είναι πρόσωπα που ανήκουν σε μια άλλη προ-κλασική εποχή, αναφέρονται όμως γιατί επιδρούν αποφασιστικά στις μετέπειτα καταστάσεις. Η γνώση της ιστορίας του κλασικού ροκ αποτελεί το κλειδί για την αποκωδικοποίηση της αινιγματικής νεανικής σκέψης. Θα πρέπει να γνωρίζουμε καλά την εξέλιξη της νεανικής περιπέτειας, για να μπορέσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε τα προκλητικά σύμβολα, τις αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές και τις αυτοκτονίες που έμοιαζαν αλλά δεν ήταν ουρανοκατέβατες.

Έξι είναι οι εποχές στις οποίες χωρίζεται το κλασικό ροκ στην Ελλάδα.

1.Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ (1945-53)

Αρχίζει με τις νεανικές  παρέες που διεκδικούν τη ζωή μετά τη φρίκη του πολέμου. Εμφανίζεται σαν σπίθα ζωής στα χαοτικά χρόνια, όταν η Ελλάδα σπαράσσεται από τον εμφύλιο.

Στα 1944, ο Γιώργος Μακρής γράφει το πρώτο ροκ μανιφέστο. Η Λένα Τσούχλου με το ποίημα ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΛΙΓΟΙ, εκφράζει τα παιδιά «με τη φλογισμένη καρδιά και τα έξαλλα μάτια». Οι ανεύθυνοι αποτελούν τις πρώτες μεταπολεμικές παρέες και από αυτές τις παρέες ξεπηδούν οι

πρώτοι υπαρξιστές:

Τάκης Βασιλάκης, Πάνος Ραϋμόνδος, Μίνως Αργυράκης, Βλαδίμηρος και Λίλη Μακ

Φωτο:

Το τοπίο όπου αναπτύσσεται η κουλτούρα της νεολαίας αποδίδεται από την φωτογραφία. Μία κηδεία στους παγωμένους δρόμους. 

2.Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΚΑΣ (1953-56)

Ο υπαρξισμός του Ψυρή που ακολουθεί, δεν έχει σύνδεση με τον προηγούμενο του Κολωνακίου. Έχει όμως λαϊκό έρεισμα. Μια ταπεινή παράγκα (ΙΠΤΑΜΕΝΗ ΠΑΡΑΓΚΑ) κατορθώνει να συσπειρώσει και να απογειώσει τη νεολαία σε όλη την Ελλάδα. Κορυφαία χρονιά το 1953, όταν η παράγκα γίνεται Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΡΞΙΣΤΩΝ. Ακολουθεί ένα λαμπερό και ανεξάρτητο κίνημα που ανησυχεί σοβαρά τις αρχές. Τελικά η Αστυνομία κατορθώνει και κλείνει την παράγκα και το 1956, ο Σίμος Τσαπνίδης (αρχηγός του Ελληνικού Υπαρξισμού) ,φεύγει για να περιπλανηθεί επί σχεδόν είκοσι χρόνια στην Ευρώπη. Πρωταγωνιστές της Εποχής ο Σίμος, ο Τζο, ο Χάλκης, η Μπέμπα, η Χάρις, ο Αντώνης Ρηγάτος, ο Γιάννης Κουνάδης, ο Πιτ Κουτρουμπούσης κ.α

Φωτο: Χορός στην παράγκα των υπαρξιστών, καλοκαίρι 1953

3.Η ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΕΠΟΧΗ (1956-60)

Η Ελληνική νεολαία υιοθετεί την κουλτούρα του rock’n’roll. Τo Top Hat, ήταν το πρώτο ροκ κλαμπ, που άνοιξε μετά το κλείσιμο της παράγκας. Οι αμερικανοί ναύτες του Στόλου εισάγουν το rock’n’roll στην Ελλάδα. Η εποχή ονομάζεται σκοτεινή γιατί δεν έφθασαν σε εμάς αρκετά στοιχεία ώστε να την αναπαραστήσουμε με σαφήνεια. Ονομάζεται σκοτεινή επίσης για έναν ακόμη λόγο: Η Αστυνομία (αλλά και η κοινωνία που χειροκροτεί) δημιουργεί έναν απίστευτο σκοταδισμό που θυμίζει μεσαίωνα: Είναι η εποχή των διαπομπεύσεων των παιδιών που ονομάστηκαν τεντιμπόηδες.

4.Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ (1960-67)

Στην εποχή αυτή, αρχίζει η εμπορική εκμετάλλευση της ροκ κουλτούρας. Σχηματίζονται εκατοντάδες συγκροτήματα σε όλη την Ελλάδα. Κυριαρχούν οι FORMINX, ένα από τα συγκροτήματα που μανατζάρει έξυπνα ο Νίκος Μαστοράκης. Πεδίο δράσης των «χρυσών συγκροτημάτων» το «χρυσό τρίγωνο» της Κυψέλης και χρυσότερος των ναών η Κουίντα στη Φωκίωνος, στο δρόμο της «χρυσής αμαρτίας». Τα ελληνικά συγκροτήματα σνομπάρουν τόσο πολύ την ελληνική γλώσσα ώστε καταντούν κακέκτυπα της αγγλικής και ιταλικής κουλτούρας. Στα 1966, στην ιστορική «χρυσή βραδιά» οι ΟΛΥΜΠΙΑΝΣ (φωτο αριστερά), με το τραγούδι τους «Τρόπος», κερδίζουν συντριπτική νίκη και επιβάλλουν την ελληνική γλώσσα.Η δολοφονία του ειρηνιστή βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, προκαλεί την συσπείρωση και το συντονισμό των νέων με το παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα. Δημιουργείται η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη που αποτελείται από νέους αριστερούς αλλά και από δημοκρατικούς της γενιάς του 114. Το «Φορτηγό» του Διονύση Σαββόπουλου και οι «Μπαλλάντες» του Γιώργου Ρωμανού είναι τα δύο κορυφαία έργα της εποχής που κλείνει με τη συναυλία των Rolling Stones στο γήπεδο του Παναθηναϊκού 17 Απριλίου 1967. 

5.Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ (1967-74)

Ο γύψος από το μυστρί του Παττακού έχει καλύψει τους πόρους της ελληνικής κοινωνίας. Απέναντι από την «Ελλάδα των Ελλήνων Χριστιανών», βρίσκεται η γενιά της αμφισβήτησης. Είναι η γενιά που θέλει να γνωρίσει τα πάντα. Κορίτσια με μίνι φούστες και αγόρια με στενοκάβαλλα παντελόνια καμπάνες και μακριά μαλλιά, τραγουδούν «Η Ζωή είναι ένα όνειρο» και το «Άνθρωπε Αγάπα».

Ο Διονύσης Σαββόπουλος και ο Γιώργος Ρωμανός θα είναι οι πρώτοι που θα μετασχηματίσουν με ελληνικό τρόπο την εισαγόμενη ψυχεδέλεια. Εμφανίζεται μια κοινωνία  νεαρών που μιλούν συνεχώς  για το Βιετνάμ, το Γαλλικό Μάη, την Άνοιξη της Πράγας, τη δικτατορία, και την ελευθερία της Ουτοπίας. Ο Δημήτρης Πουλικάκος γράφει τα καλύτερά του τραγούδια. Είναι η εποχή που σχηματίζονται τα μεγάλα ιστορικά συγκροτήματα: Poll, ΠΕΛΟΜΑ ΜΠΟΚΙΟΥ, Εξαδάκτυλος, Μπουρμπούλια, Νοστράδαμος, Aphrodite’s Child, Morka και Socrates. Αλλά είναι και η εποχή των φοιτητών, της ταράτσας της Νομικής και του Πολυτεχνείου. Η εποχή όπου οι μεγάλοι αποδείχτηκαν πολύ μικροί και οι μικροί έγιναν πολύ μεγάλοι. Η αντιδικτατορική νεολαία από το «ταξίδι στην ουτοπία», περνά σε ανοιχτό και ολομέτωπο αγώνα για να ρίξει τη χούντα.

6.Η ΥΣΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΡΟΚ (1974-90)

Χωρίζεται σε τρεις περιόδους

-στην περίοδο των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης (1974-76)

-στην περίοδο της ροκ αναζωπύρωσης (1976-80), και

-στην περίοδο της μελαγχολικής δεκαετίας (1980-90)

Στην πρώτη περίοδο, η νεανική κουλτούρα επικαλύπτεται από το πολιτικό τραγούδι και τα αντάρτικα. Η ψυχεδέλεια καταρρέει και η κομματικοποίηση είναι η γενική τάση. Στην δεύτερη, παρατηρείται μία αναζωπύρωση της ροκ διάθεσης που εμπλέκεται όμως με ιδεολογία και  δημιουργεί τον μύθο των «ηρωικών ανένταχτων» που οδηγούν σε ακραίες αναζητήσεις.

Η μελαγχολική δεκαετία φέρνει νέα σχήματα, την ανάπτυξη του ελληνικού πανκ και του New Wave. Σκιάζεται όμως από σειρά θανάτων, όπως του Νικόλα Άσιμου που αυτοκτονεί το 1988 και δυο χρόνια αργότερα ο  Παύλος Σιδηρόπουλος πεθαίνει από όβερντοζ, χωρίς βοήθεια, σαν απλό ανώνυμο πρεζάκι. Η αυλαία κλείνει εκείνο τον Δεκέμβριο του 1990.

Φωτο: Παύλος Σιδηρόπουλος, Rodeo, 1984 

Για περισσότερα δες την έκδοση ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ, Μανώλης Νταλούκας (Εκδόσεις Άγκυρα, 2012)