ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ 1960-67 -Α Μέρος

Φωτο: Οι Ολύμπιανς, ένα από τα σημαντικότερα συγκροτήματα της χρυσής νεολαίας, παίζουν σε κινηματογράφο της Λάρισας. Οι ζωηρότεροι, χορεύουν «σέϊκ», ενώ οι υπόλοιποι παρακολουθούν από τα καθίσματα. Οι λαϊκές αυτές παραστάσεις, ονομάζονταν ρεσιτάλ και γίνονταν συνήθως τα κυριακάτικα πρωινά σε κινηματογράφους κυρίως, σε όλη την Ελλάδα. Πολλές φορές, ανάμεσα στους νέους έβλεπες και μανάδες, μπαμπάδες, θείους και λοιπούς συγγενείς που χάζευαν τους «μοντέρνους» ή τους «γιε-γιέδες» όπως τους ονόμαζαν από την συχνή επανάληψη της αγγλικής λέξης yea (yes) που άκουγαν στα τραγούδια.

Αυτή είναι η εποχή που η Ελλάδα γεμίζει με συγκροτήματα και κλαμπ. Γρήγορα ενδιαφέρεται η βιομηχανία και βγαίνουν οι πρώτοι μικροί δίσκοι. Περιοδικά, ραδιοφωνικές εκπομπές, μουσικά πρωινά και beach πάρτι, είναι η καινούργια ατμόσφαιρα, που δημιουργεί ένα νόμιμο και εμπορεύσιμο νεανικό περιβάλλον. 

Τρεις είναι οι νεανικές κουλτούρες που εμφανίζονται αυτή την εποχή. 

1.Η πρώτη, είναι κυρίαρχη αλλά κατευθυνόμενη εν πολλοίς από το εμπόριο και ονομάζεται κουλτούρα της χρυσής νεολαίας.
2.Η δεύτερη, συνδέεται με τον κοινωνικό αγώνα και αναπτύσσεται με τη Νεολαία Λαμπράκη.
3.Η τρίτη, είναι η κουλτούρα των ελλήνων beatniks (μπήτνικς).

 Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ

Η Αθήνα του 1960, είναι το κέντρο της εξέλιξης ενός φαινομένου, που είναι γνωστό σαν  «χρυσή νεολαία».

Η χρυσή νεολαία ακολουθεί την μόδα όπως διαμορφώνεται από τα περιοδικά της εποχής. Κατευθυντήριες γραμμές δίνουν οι αρθρογράφοι που συνήθως συνδέονται με κάποιο προϊόν του εμπορίου. Οφείλει το όνομά της στον παραγωγό Νίκο Μαστοράκη, ο οποίος συνηθίζει να αποκαλεί τους νέους «χρυσούς» ή «τηνέητζερς» ή «μπραδεροσιστεράκια».

Η «μπραδεροσιστεροποίηση» είναι προσωρινό παράπλευρο φαινόμενο στην εξέλιξη της νεανικής κουλτούρας, και όσο και να συνδέεται με το εμπόριο δεν παύει να συνοδεύει μια επαναστατική αλλαγή, η οποία δεν θα συνέβαινε αν δεν είχε τη νομιμότητα και τη στήριξη του εμπορίου. Είναι λογικό να βρίσκουμε στην χρυσή νεολαία κακέκτυπα της ιταλικής, της γαλλικής και της αγγλικής νεανικής κουλτούρας. Οι χρυσοί νεαροί αντιγράφουν ξένα πρότυπα, αφού η ελληνικότητα έχει απαξιωθεί και καταλογίζεται μειονέκτημα. 

Οι Πρώτοι
Τα πρώτα συγκροτήματα που εμφανίζονται είναι οι ΤΖΑΒΑΔΑΜΑΣΚΟΥΚΑ και οι FORMINX.

Οι ΤΖΑΒΑΔΑΜΑΣΚΟΥΚΑ αρχίζουν να δουλεύουν στο κλαμπ Tequila αλλά και σε μουσικά πρωϊνά που διοργάνωνε τότε στον κινηματογράφο ΤΕΡΨΙΘΕΑ του Πειραιά, ο Λάμπρος Ζούνης πατέρας της σημερινής ηθοποιού Πέμης Ζούνη. Έχουν ρεπερτόριο τραγούδια ροκ εντ ρολ, ιταλικά, λατινοαμερικάνικα και είναι οι πρώτοι που θα παίξουν τουίστ .

 
Οι  FORMINX γίνονται γρήγορα περιζήτητοι, και τον Μάιο του 1962 τους βρίσκουμε πια στο ξενοδοχείο ΩΜΠΕΡΖ στο Τατόι, να παίζουν χορευτικά στον γάμο της Τζένης Καρέζη. Στα 1963, ο Νίκος Μαστοράκης γίνεται μάνατζερ του συγκροτήματος και συνεργάζεται μάλιστα με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου στα τραγούδια. Το αποτέλεσμα ήταν κακό, αλλά μπροστά στην ανύπαρκτη ελληνική συγκομιδή, αυτά τα τραγούδια φάνταζαν υπέροχα. Ο Μαστοράκης γράφει πάντα αγγλικό στίχο και πείθει τους υπόλοιπους ότι δεν αξίζει να προσπαθήσουν τίποτε στα ελληνικά. 


Οι FORMINX φθάνουν στο σημείο να εξορίσουν τον Γκάτσο, και να αποδώσουν το καταπληκτικό τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ ΤΟΥ ΒΟΡΙΑ, με αγγλικούς στίχους. Εκείνη την εποχή βλέπουν μια παρέα βορειοευρωπαίων να χορεύει ένα δημοτικό της πατρίδας τους. Ο Μαστοράκης με τον Παπαθανασίου δεν διστάζουν: Μαγνητοφωνούν το τραγούδι και ξεσηκώνουν τις χαρακτηριστικές κινήσεις του χορού. Μετά, το παρουσιάζουν στο ανυποψίαστο πανελλήνιο σαν δικό τους τραγούδι και σαν ένα νέο χορό. Είναι το JERONIMO YANKA, η μεγαλύτερη επιτυχία του συγκροτήματος. 

Οι Forminx είναι το δημοφιλέστερο συγκρότημα της χρυσής νεολαίας. Προκαλούν ένα τεράστιο μιμητικό κύμα και σε όλη την Ελλάδα αρχίζουν και σχηματίζονται συγκροτήματα. Μέχρι και το 1965, θα πρέπει η κάθε γειτονιά, να είχε και το δικό της γκρουπάκι. Τα πρώτα συγκροτήματα δεν έχουν ηλεκτρικές κιθάρες. Σε μία φωτογραφία της εποχής, ένα συγκρότημα κάνει πρόβες σε μια αυλή που κλείνεται από τσιμεντόλιθους στα Μελίσσια. Και τα τρία παιδιά κρατούν ακουστικές κιθάρες που έχουν μετατρέψει σε ηλεκτρικές με μαγνήτες. Φαίνονται τα καλώδια και των τριών που συνδέονται με ένα τεράστιο ραδιόφωνο που λειτουργεί σαν ενισχυτής. Το μικρόφωνο ακόμη συνδέεται στο ίδιο ραδιόφωνο που ενισχύει ταυτόχρονα φωνή και τρεις κιθάρες. Ο ήχος που έβγαινε ήταν φυσικά άθλιος, αλλά οι νεαροί φαίνονται ευτυχισμένοι. 

  Όλα τα συγκροτήματα της χρυσής νεολαίας, με ποιο γνωστά τους IDOLS, τους CHARMS, και τους JUNIORS είναι αγγλόφωνα. Αυτά που κάνουν δεν είναι η ελληνική εκδοχή μιας παγκόσμιας διάθεσης, αλλά η αντιγραφή μιας ξένης κουλτούρας. Μέχρι και το 1966, κανένα σχεδόν συγκρότημα δεν έπαιζε τραγούδι με ελληνικό στίχο, και οι ελάχιστες εξαιρέσεις αντιμετωπίζονταν με απαξίωση. Και τότε συνέβη ένα μικρό θαύμα που άλλαξε άρδην τα πράγματα. Ένα συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, οι ΟΛΥΜΠΙΑΝΣ θα αποδείξει την δύναμη του ελληνικού στίχου…

 Τα γεγονότα της «χρυσής βραδιάς». 

Στις 2 Οκτωβρίου 1966, μία μεγάλη συναυλία «μοντέρνων συγκροτημάτων» δόθηκε στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο της Αθήνας. Η συναυλία αυτή έμεινε στην ιστορία γιατί τίναξε στον αέρα την συνταγή του στιγμιαίου καφέ-το τραγούδι δηλαδή με αγγλικό στίχο που γίνεται γρήγορα επιτυχία. Η συναυλία που ονομάστηκε ΧΡΥΣΗ ΒΡΑΔΙΑ, ήταν ταυτόχρονα και μία αναμέτρηση μεταξύ των συγκροτημάτων, αφού οι ακροατές θα ψήφιζαν τους καλύτερους. Αυτή η ψηφοφορία έχει πολύ μεγάλη σημασία γιατί δεν γίνεται από ένα περιοδικό όπου συνήθως μαγειρεύονται τα αποτελέσματα. Γίνεται σε συνθήκες άμεσης δημοκρατίας, ο κόσμος θα γράψει πίσω από το απόκομμα του εισιτηρίου την προτίμησή του και θα το ρίξει στην κάλπη. Όλα τα συγκροτήματα που συμμετέχουν, παρουσιάζουν τραγούδι με αγγλικό στίχο. Φαβορί θεωρείται από τους «ειδικούς» της εποχής, το συγκρότημα IDOLS που παίζουν καλά το Monday Monday. Αουτσάϊντερ θεωρούνται οι ΟΛΥΜΠΙΑΝΣ, που κατεβαίνουν από την Θεσσαλονίκη με ένα δικό τους τραγούδι που έχει ελληνικό στίχο και λέγεται ΤΡΟΠΟΣ. Οι περισσότεροι τους κοιτάζουν υποτιμητικά και σχεδόν αρχίζουν να τους κοροϊδεύουν όταν δανείζονται τα όργανα των ΣΑΟΥΝΤΣ για να παίξουν. Και τότε γίνεται κάτι το απίστευτο. Ο Πασχάλης, αρχίζει να τραγουδά «πόσο μ’ αρέσει ο τρόπος που μ’ αγαπάς…» και όλοι ξαφνικά αρχίζουν να χορεύουν. Ακούγονται ουρλιαχτά χαράς και χειροκροτήματα. Πολλά αγόρια αγκαλιάζουν τα κορίτσια τους και τα σηκώνουν στον αέρα. Η ψηφοφορία που ακολούθησε υπήρξε καταπέλτης. Το αποτέλεσμα έδειχνε ότι ο ΤΡΟΠΟΣ ήταν το δημοφιλέστερο τραγούδι, αφού ψηφίστηκε από το 78% των ακροατών του Σταδίου. Αυτό ήταν κάτι που έφθανε στα όρια ενός σκανδάλου. Ένα απρόβλεπτο συγκρότημα από τη Θεσσαλονίκη, τσάκιζε τα καλύτερα συγκροτήματα της Αθήνας και μάλιστα μέσα στην έδρα τους! Αλλά όμως αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα έδειχνε κάτι ουσιαστικότερο: κανείς δεν ήθελε πραγματικά να γίνει ένας ανθυπομοίραρχος των άγγλων. Όλοι ήθελαν το ροκ αλλά με έναν ελληνικό ΤΡΟΠΟ.

Από την βραδιά εκείνη, όλα τα συγκροτήματα αναθεωρούν τη στάση τους. Όλοι αρχίζουν να γράφουν τραγούδια με ελληνικό στίχο. Και επειδή τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να το κάνουν, καταφεύγουν στην εύκολη λύση: διασκευάζουν ξένες επιτυχίες στα ελληνικά. Τα γεγονότα της ΧΡΥΣΗΣ ΒΡΑΔΙΑΣ επηρεάζουν αποφασιστικά την κουλτούρα της χρυσής νεολαίας και δίνουν ένα καλό μάθημα σε όσους ήθελαν να εμπορευτούν στο άρπα κόλα τη νεανική διάθεση στην Ελλάδα.

Διαβάστε το Β Μέρος ΕΔΩ

Για περισσότερα δες ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ (Μ Νταλούκας, Εκδόσεις Άγκυρα, 2012)