Οι Stress και τα πρώτα ΠΑΝΚ συγκροτήματα στην Ελλάδα-ΜΕΡΟΣ Α

Ο βασικός πυρήνας του συγκροτήματος Stress. Από αριστερά, ο Κώστας Δρίβας και ο Λούης Κοντούλης. Φωτογραφία αγνώστου του 1983.

Λίγο πριν από το 1980, και αμέσως μετά, διάφορα συγκροτήματα πανκ σχηματίζονται σε διάφορες γειτονιές της Αθήνας. Δεν έχει
έννοια, ούτε μπορούμε να εντοπίσουμε ακριβώς ποιο από αυτά εμφανίζεται πρώτο.
Ξεχωρίζουν οι Stress, οι πρώτοι ίσως που γράφουν δικά τους τραγούδια, με αντιεξουσιαστικό στίχο. Σχηματίζονται το 1980 από δύο δεκαεξάχρονους, τους Λούη Κοντούλη και Κώστα Δρίβα. Το τραγούδι τους Athens Burning, γράφεται από τον Δρίβα τον Νοέμβριο του 1980…

Athens burning, will be burning

Freedom comes by spilling blood
Freedom comes by spilling your blood…

Το τραγούδι  Athens Burning, σε ένα βίντεο που γυρίστηκε τον Φεβρουάριο του 1983, στο ιστορικό κλαμπ ΣΟΦΙΤΑ, στην Πλάκα. Το μοναδικό αυτό υλικό, κατέγραψε ο πρώτος ντραμίστας του συγκροτήματος, Γιάννης Καφαντάρης. 

Η Σταματίνα Κανελλοπούλου, χτυπημένη θανάσιμα από άνδρες των ΜΑΤ. Ήταν μόλις 21χρόνων. 16 Νοεμβρίου 1980.

Είναι το μοναδικό ίσως τραγούδι της πρώτης γενιάς του ελληνiκού πανκ, που γράφεται σε ξένο στίχο. Αναφέρεται στο πρώτο μεταπολιτευτικό κάψιμο της Αθήνας, στις ταραχές, δηλαδή, που εκδηλώνονται στη διάρκεια της πορείας για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου (16-11-1980). Σε εκείνα τα αιματηρά επεισόδια, τα ΜΑΤ ξυλοκοπούν μέχρι θανάτου μια κοπέλα 21 χρόνων, τη Σταματίνα Κανελλοπούλου και τραυματίζουν έναν νέο 26 χρόνων, τον Ιάκωβο Κουμή, ο οποίος αφήνει την τελευταία του πνοή, στο νοσοκομείο, λίγες μέρες αργότερα.
Τα επόμενα τραγούδια των Stress είναι όλα με ελληνικό στίχο και περιγράφουν την οργή, αλλά και τη θλίψη που νιώθουν. Στο τραγούδι ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ, οι στίχοι λένε…

Δικαίωμα στη ζωή

Όχι στη φτιαγμένη πορεία της ζωής

Δικαίωμα στη ζωή

Όχι στους θεσμούς που μας δίνουν για ζωή

Θέλω να ζήσω όπως θέλω…

Ο τοίχος του υπόγειου όπου οι Stress, χρησιμοποιούσαν τότε σαν προβάδικο. Είναι το υπόγειο του σπιτιού του Κώστα Δρίβα. Πάνω στους τσιμεντόλιθους, είχαν γράψει το 1980 (το έτος ίδρυσης του γκρουπ. Σχηματίζονται βέβαια στα τέλη του 1979, αλλά το 1980, είναι ουσιαστικά που αρχίζουν την δράση τους), τα αρχικά K.D (τα αρχικά των Κοντούλη, Δρίβα) και το σήμα του γκρούπ που είναι παραποιημένο το σήμα της Ειρήνης. Το σήμα της Ειρήνης, είχε ως προσθήκη, μιας οριζόντια γραμμή, που σήμαινε το ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ, ότι δηλαδή, η εξουσία απαγόρευε την Ειρήνη.

Έργο του Τάκη Σκορδά, για τον πρώτο δίσκο των Stress.

Οι ίδιοι ορίζουν την τέχνη τους σαν «shock’n’roll» άλλοτε χρησι-

μοποιούν τον όρο «εφηβική αναρχία», και άλλοτε «πολιτιστική τρομοκρατία».

Ο Τάκης Σκορδάς, που είναι ο μεγαλύτερος θαυμαστής τους (τους ακολουθεί σχεδόν σε όλες τις εμφανίσεις), αποτυπώνει με σκίτσα και χρώματα, πρόσωπα και καταστάσεις και καταγράφεται ως ένας από τους πρώτους ζωγράφους του πανκ στην Ελλάδα.

Τραγουδιστής του συγκροτήματος γίνεται κάποια στιγμή ο Φραγκίσκος Νίνος, με το προσωνύμιο Frank, που έχει επίσης ταλέντο στο σχέδιο. Αυτός, πάνω σε άσπρο σεντόνι, ζωγραφίζει σύμβολα και γράφει φράσεις που δηλώνουν τα όσα πιστεύουν. Το σεντόνι θα αποτελεί το background στις εμφανίσεις του συγκροτήματος.

Ταυτόχρονα με τους Stress εμφανίζονται συγκροτήματα με την ίδια διάθεση, που αποτελούν την πρώτη σκηνή του πανκ στην Ελλάδα (Ανυπόφοροι, Άουσβιτς, Κουμπότρυπες, Ex Humans και άλλα). Όλα αντιμετωπίζονται πολύ εχθρικά από την αστυνομία.

Δυστυχώς, αντιμετωπίζονται πολύ εχθρικά και από τους παραδοσιακούς ροκάδες. Η αντιπάθεια είναι αμοιβαία, τα φρικιά δεν ανέχονται τους πανκ, και οι πανκ δεν ανέχονται φρίκους. Έτσι αρχίζει ένας εμφύλιος πόλεμος όπου ο ένας διαγράφει την τέχνη του άλλου. Το «ορθόδοξο ροκ» δεν δέχεται ως τέχνη το πανκ, και το πανκ

θεωρεί προσβλητικό αν το κατέτασσες στη ροκ κουλτούρα.

Η κύρια δράση του πανκ αρχίζει αφού το ΠΑΣΟΚ παίρνει την εξουσία (18 Οκτωβρίου 1981), συνεπώς η αντίδρασή του σε πρώτο επίπεδο, μοιάζει με αντίδραση στο ΠΑΣΟΚ. Όμως, οι πανκ θα εμφάνιζαν την ίδια συμπεριφορά απέναντι σε οποιοδήποτε κόμμα.

Δεν υπάρχει κοινή ιδεολογία στο πανκ.

Μπορούμε να εντοπίσουμε κοινή ιδεολογία στο πανκ; Όχι, το κάθε συγκρότημα έχει τη δική του αντίληψη. Η θεωρία ότι το πανκ έχει κοινή, αναρχική ιδεολογία, είναι λάθος.

Οι πανκ, διαφωνούν μεταξύ τους για το τι είναι σωστό, για το ποια είναι η σχέση τους με την αναρχία, διαφωνούν ακόμα και για το τι ακριβώς σημαίνει το πανκ.

Οι Stress, για παράδειγμα, μιλούν για «πολιτιστική αναρχία»,

οι Αδιέξοδο, για «μηδενισμό» και προτείνουν το «χάος». Οι Panx Romana, έχουν ένα παράξενο μείγμα θρησκείας και αναρχισμού, οι Γενιά του Χάους, εκφράζουν, όπως οι ίδιοι λένε, «σκέψεις και βιώματα καθαρά προσωπικά» που «τυχαίνει απλά να εκφράζονται μέσα από αυτά και κάποιες (αναρχικές) ομάδες».

Το γεγονός ότι τα πανκ συγκροτήματα παίζουν σε καταλήψεις, σε εκδηλώσεις συμπαράστασης σε φυλακισμένους αναρχικούς, δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι τα συγκροτήματα αυτά έχουν κοινή ιδεολογία που εντάσσεται στον αναρχικό χώρο. Ο οργανωμένος αναρχικός χώρος μπορεί να θέλησε να έχει σαν πολιτιστική βιτρίνα αυτά τα συγκροτήματα, αλλά, στην πραγματικότητα, αληθεύει ο λόγος του Κοντούλη, ότι το πανκ στη φύση του δεν είναι οργανωμένο, αλλά εφηβικό, μια πολυδιάστατη «εφηβική αναρχία».

Το εφηβικό ξέσπασμα, είναι το βασικό χαρακτηριστικό του πανκ. Ο εχθρός δεν είναι μόνο η εξουσία και ο μπάτσος. Το πανκ, ρίχνει χαστούκι σε κάθε τι που καταπιέζει έναν έφηβο, σε ένα καθήκον, σε μία μίζερη καθημερινότητα. Αυτό μπορεί να δει κανείς καθαρότερα στο συγκρότημα Κουμπότρυπες. Οι Κουμπότρυπες

που εμφανίζονται το 1982 μοιάζουν υπαρξιστές ή ντανταϊστές με πανκ πρόσωπα. Το τραγούδι τους Καθημερινές Καταστάσεις, γράφεται από τον δεκατετράχρονο Τάσο Κουμπιό, κάτω από τη

διάθεση της εφηβικής αναρχίας. Είναι ένα άγριο, αστραφτερό, εφηβικό διαμάντι.

Περισσότερα για το ΠΑΝΚ στην Ελλάδα, στην έκδοση ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ (Μανώλης Νταλούκας, Εκδόσεις Άγκυρα, 2012).