ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ 1960-67 -Β Μέρος

Φωτό: Ο Αλέκος Καρακαντάς, ο καταπληκτικός κιθαρίστας των Juniors, ένα από τα τραγικά πρόσωπα της Χρυσής Νεολαίας.

Είδαμε, στο πρώτο μέρος, τα βασικά χαρακτηριστικά της «Χρυσής Νεολαίας». Θα συμπληρώσω λίγα ακόμη στοιχεία, σχετικά με τα συγκροτήματα της Εποχής, αλλά και για μία άλλη, πολύ ενδιαφέρουσα κουλτούρα της χρονικής περιόδου, δηλαδή τους έλληνες μπήτνικς. Η τρίτη νεανική κουλτούρα της Εποχής, οι Λαμπράκηδες, θα παρουσιαστεί στο τρίτο μέρος.

Διαβάστε το Α Μέρος ΕΔΩ

Τα συγκροτήματα της Χρυσής Νεολαίας, κυριαρχούν μεταξύ 1960 και 1967. Αμέσως μετά, στην επόμενη
εποχή της δικτατορίας, τα συγκροτήματα αυτά,  δεν εξαφανίζονται βέβαια μονομιάς, αλλά σταδιακά αρχίζουν να χάνουν την λάμψη τους υποχωρώντας στις νέες μορφές, στα ψυχεδελικά δηλαδή συγκροτήματα, που έχουν ανώτερη αισθητική και εκφράζουν καλύτερα τη νεολαία.

Φωτο: Οι Idols, από τα εμπορικότερα συγκροτήματα της Χρυσής Νεολαίας.

Για τα συγκροτήματα της Χρυσής Νεολαίας, έχουν διατυπωθεί διάφορες γνώμες. Λίγα είναι τα αξιόλογα. Στην πλειοψηφία τους, δεν παράγουν πρωτότυπο έργο, αλλά διασκευάζουν, πολλές φορές με εξοργιστικό τρόπο, ξένες επιτυχίες. Αν σήμερα, συγκρίνουμε το «Σούδωσα την Αγάπη μου» των Idols, με το πρωτότυπο της Rita Pavone (Zucchero), καταλαβαίνουμε αμέσως ότι η ελληνική εκδοχή, είναι για τα ελληνικά...πανηγύρια. Οι Idols, δεν μπορούν να βγάλουν ούτε κατά διάνοια, το αίσθημα που βγάζει η Pavone. Το ίδιο συμβαίνει αν συγκρίνουμε το «Έξω από τον Κόσμο», των Charms, με το πρωτότυπο του Del Shannon (Keep searchin). Όμως υπάρχουν συγκροτήματα, που αναμφίβολα μας δίνουν αξιόλογα και, κυρίως, δικά τους τραγούδια, όπως οι Ολύμπιανς , χωρίς και αυτοί βέβαια, να αποφεύγουν εντελώς τις «λαθροχειρίες». 

Φωτο: Το συγκρότημα Harlems στο ιστορικό κλαμπ Hobby. 

Υπάρχουν επίσης συγκροτήματα που αν και παίζουν διασκευές, έχουν ήχο που δεν μοιάζει φτηνή αντιγραφή, και οπωσδήποτε οι  MGC και οι We Five, ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Λέγεται, ότι σπουδαίο ήχο, είχαν και οι Harlems, δυστυχώς όμως, για αυτούς δεν μπορούμε να πούμε τίποτα, αφού στην περίοδο 1960-1967, δεν έχουν καμία ηχογράφηση και δεν έχει διασωθεί κανένα ηχητικό δείγμα. Για αυτή την περίοδο, και με τα μέχρι τώρα στοιχεία, δεν γνωρίζουμε τον ήχο των Harlems. 

Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΠΗΤΝΙΚΣ

Φωτό: Ο Δημήτρης Πουλικάκος, ως Μπήτνικ της Εποχής.

Ερχόμαστε τώρα να εξετάσουμε μία άλλη κουλτούρα που αναπτύσσεται παράλληλα με την κουλτούρα της χρυσής νεολαίας αλλά αποτελείται από  διαφορετικές αξίες και πρότυπα. Είναι οι έλληνες που δεν συνδέονται με το  εμπορικό κύκλωμα της χρυσής νεολαίας, αλλά επηρεάζονται από τις συμπεριφορές και την τέχνη των beatniks, δηλαδή των νέων που διαμορφώνουν μετά το rock’ n’ roll, ένα κίνημα ιδιαίτερα ισχυρό στην Αγγλία, στην Γαλλία και στις Αμερικανικές Πολιτείες. Στην Ελλάδα, το κίνημα αυτό βρίσκει ενθουσιώδεις υποστηρικτές αλλά όχι στο χρυσό τρίγωνο της Κυψέλης όπου βρίσκονται τα σπουδαιότερα κλαμπ των χρυσαφένιων. Οι έλληνες beatniks, προτιμούν τα καφενεία του Κολωνακίου, την Πλάκα και τα δωμάτια των σπιτιών τους, που βαφτίζουν με περίεργα ονόματα. Διαβάζουν και γράφουν σπουδαία ποίηση, έχουν παιδεία, εμπνέονται από τον Bob Dylan, τους Stones , τους Beatles και Γάλους συνθέτες της πρωτοπορίας. Το ζητούμενο γι αυτούς είναι να βρουν την αλήθεια που δεν την προσδιορίζουν όμως ποτέ και που μένει πάντα ένα άπιαστο όνειρο. Ταξιδεύουν συνήθως με ωτοστόπ, αλλά πάντα ταξιδεύουν. Είναι συγκλονιστικά αθώοι, και τόσο ανυποψίαστοι, ώστε  ενίοτε χάνουν τον δρόμο και φθάνουν σε αδιέξοδα. Τότε συνεχίζουν απτόητοι σε ολομέτωπη σύγκρουση ή κάνουν ηρωικό σάλτο μορτάλε.

Οι πρώτοι έλληνες μπήτνικς προέρχονται από την συνάντηση υπολειμμάτων των ανεύθυνων και των υπαρξιστών της παράγκας.

Η ποιητική συλλογή του Τάσου Δενέγρη που εκφράζει απόλυτα το ππνεύμα των ελλήνων μπήτνικς.

Στις αρχές του 1963, μερικοί ανήσυχοι τύποι διαβιούν στο Κολωνάκι. Συνιστούν μια μεγάλη παρέα όπου δρουν οι  υπαρξιστές  Αντώνης Ευθυμιάδης και Πιτ Κουτρουμπούσης, ο λόγιος των ανεύθυνων  Γιώργος Μακρής και μερικά νέα «φυντάνια», όπως ο Δημήτρης Πουλικάκος και ο Θόδωρος Πάγκαλος. Ορμούνται από το καφενείο ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ αλλά και από το σπίτι του Μάνου Αρώνη που το ονομάζουν «Ακαδημία» ή το σπίτι του Πουλικάκου που αποκαλούν «Άσυλο». Αυτή η παρέα, αναστατώνει το Κολωνάκι με γέλια, θυελλώδεις συζητήσεις, κινηματογραφικές απόπειρες και αυτοσχέδιες θεατρικές παραστάσεις στους δρόμους. Αρκετοί από αυτούς τους πρώτους μπητνίκους, εμφανίζονται κατά τη νύχτα ντυμένοι με χλαμύδες, απαγγέλλουν ποίηση και πραγματοποιούν ταχυδράματα, αυτοσχέδιες δηλαδή θεατρικές παραστάσεις. Μία από τις θεατρικές αυτές παραστάσεις  καταγράφεται στην ιστορία του ροκ ως η Λιτάνευση του Σεπτού Κωλοδάχτυλου και αποτελεί τον ασυνείδητο συνδυασμό όλων των προηγούμενων θεατρικών στοιχείων του ροκ, μία ταυτόχρονη αναβίωση της Αδελφότητας των Εκλεκτών, των Ανεύθυνων, των Υπαρξιστών και των τολμηρών Τεντιμπόηδων.

Αριστερά: Η επιστολή του Δ.Πουλικάκου και Π.Κουτρουμπούση στον Μπρετόν. 1963 (Αρχείο Μ.Νταλούκα)

Στο ίδιο πνεύμα, στις 17 Απριλίου του 1963, δύο εκ της παρέας, ο Δημήτρης Πουλικάκος και ο Πιτ Κουτρουμπούσης διοργανώνουν βραδιά ποίησης και ταχυδράματος. Η σουρεαλιστική αυτή παράσταση, ονομάζεται ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΟΙ ΣΩΛΗΝΕΣ και γίνεται στο κέντρο ΣΥΜΠΟΣΙΟ στην Πλάκα. Εκεί, εκτός από δικά τους ποιήματα, διαβάζουν Εμπειρίκο, Εγγονόπουλο, για πρώτη φορά Burroughs και Kerouac και ταχυδράματα του Αντώνη Ευθυμιάδη. Η βραδιά κλείνει με ανάγνωση επιστολής στον Andre Breton, τον οποίο και προσφωνούν «αγαπητέ κύριε Ανδρέ», τον πληροφορούν ότι επίκειται η κυκλοφορία ενός σουρεαλιστικού περιοδικού (ΠΑΛΙ) και καταλήγουν με την ερώτηση…

«…Γιατί άραγε ο άνθρωπος δεν αρκείται με το να
επαναλαμβάνει αντιγράφοντας έστω, ένα υποτιθέμενο πανάρχαιο πρότυπο πνευματικό δημιούργημα – γραπτό ή έργο τέχνης ή άλλο τι- ανά τους αιώνας, παρά θέλει και προσπαθεί, με αγωνία κάθε φορά, να προσθέτει και κάτι καινούργιο, δηλαδή με άλλα λόγια να παριστάνει τον
πρωτότυπο;
Παρακαλούμε δώστε και σεις ένα χέρι βοηθείας και
απαντήσατε εν συντομία εις διπλούν, εν ανάγκη
χρησιμοποιώντας καρμπόν…»

Αριστερά: Η Κοπέλα με τα Μοβ. Έργο Ελένης Κατάκη.

Το περιοδικό ΠΑΛΙ κυκλοφορεί την επόμενη χρονιά και γίνεται το επίσημο περιοδικό των ελλήνων beatniks. Όμως τα ποιήματα, τα κείμενα και οι ζωγραφιές, δείχνουν ότι η κουλτούρα τους δεν είναι πάντα κάτω από αίθριο ουρανό. Μερικές φορές υπάρχει ένα κίτρινο σούρουπο. Ορισμένοι θα οδηγηθούν στην αυτοκτονία, και εδώ θα πρέπει να θυμηθούμε την άτυχη Ελένη Κατάκη. Η Ελένη αυτοκτονεί στη Βιέννη στα 1963, αφήνοντας στον φίλο της Γιώργο Μακρή μια ζωγραφιά σαν κρυπτογραφημένο μήνυμα τελευταίο. Παρουσιάζει μία κοπέλα που πέφτει από βράχο αφιλόξενης γης στη θάλασσα. Η «κοπέλα με τα μωβ», προσπαθεί με βουτιά θανάσιμη να περάσει.. πού αλήθεια;… Από τότε, κανείς δεν μπήκε στον κόπο να μάθει γιατί άραγε αυτά τα παιδιά  με σάλτο μορτάλε, με κρεμάλες και ουσίες γίνονταν ιδανικοί αυτόχειρες.

Η κοπέλα με τα μοβ είναι μία αυτοκτονία που δεν απασχολεί την ελληνική κοινωνία. Όπως δεν την απασχολεί η ουσία της κουλτούρας των παιδιών της.

Από τους beatniks του Κολωνακίου, δεν έχουμε δείγμα έκφρασης σε τραγούδι. Με αυτή την διάθεση όμως μπορεί να συνδεθεί ο Διονύσης Σαββόπουλος, που δεν ανήκει στις παρέες αυτές του Κολωνακίου, αλλά ο τρόπος που δρα και εκφράζεται, τον καθιστούν έναν έλληνα beatnik.

Τον  Ιούνιο του 1963 εγκαταλείπει τις σπουδές του στη Νομική του ΑΠΘ και κατεβαίνει με ωτοστόπ στην Αθήνα. Δουλεύει σε περιστασιακές δουλειές για να ζήσει, κάνει ακόμη και το γυμνό μοντέλο στη Σχολή Καλών Τεχνών. Μετά από αρκετές περιπέτειες βγάζει δίσκο 33 στροφών στη ΛΥΡΑ, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους δίσκους της ροκ μουσικής: Είναι το ΦΟΡΤΗΓΟ που στα 1966 κατορθώνει να φέρει αυτό ακριβώς που λείπει από την κουλτούρα της χρυσής νεολαίας: την ελληνικότητα και την ποίηση. Το ΦΟΡΤΗΓΟ είναι το δύσκολο αναγνωστικό ενός τρόπου που κραυγάζει SOS, ή όπως ο ίδιος το χαρακτήρισε «ασκήσεις φυσικής αναπνοής».

Διαβάστε περισσότερα για το ΦΟΡΤΗΓΟ ΕΔΩ

Ένας ακόμη έλληνας, ο Γιώργος Ρωμανός, μπορεί να χαρακτηριστεί ότι εκφράζει την διάθεση της κουλτούρας των beatniks. Στον Ρωμανό, δεν βλέπουμε την προκλητική συμπεριφορά των μπητνίκων, βλέπουμε όμως την βαθύτερη ουσία του beat που είναι η αναζήτηση της αλήθειας, η απομάκρυνση από το πλαστικό εισαγόμενο και το πλησίασμα στην αυθεντική νεανική άνοιξη. Στα 1965, βγάζει το δίσκο ΜΠΑΛΛΑΝΤΕΣ και καταθέτει ένα τραγούδι απίστευτης ομορφιάς…

                               

ΜΙΑ ΗΛΙΑΧΤΙΔΑ ΜΑΚΡΙΝΗ
Γιώργος Ρωμανός (1965)

Μια ηλιαχτίδα μακρινή
πήρε την αγάπη μου μαζί
Είναι μέσ’ στα σύννεφα
χλωμή η καλή μου
Μικρή μου αγάπη
όταν η άνοιξη θα ΄ρθεί
θα σε κρατήσω
στα δάχτυλά μου σαν βροχή

Μια μέρα που’ χε συννεφιά
έφυγε η αγάπη μου μακριά

Περισσότερα για τον δίσκο ΜΠΑΛΛΑΝΤΕΣ διαβάστε ΕΔΩ
Για πλήρη ανάλυση της Εποχής της Χρυσής Νεολαίας. δες την έκδοση ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ (Μ.Νταλούκας, ΑΓΚΥΡΑ, 2012)