ΕΝΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΙΤΡΙΝΟ ΣΟΥΡΟΥΠΟ (Drug culture)

Heroin- Daniel Baxter Art

Η drug culture αρχίζει να σχηματίζεται στα κέντρα του εξωτερικού από την εποχή της beat generation. 
Κατά την διάρκεια του Καλοκαιριού της Αγάπης, ενισχύεται από τον τρόπο ζωής, τις δηλώσεις και από καλλιτεχνικά έργα πολλών εκ των πρωταγωνιστών.


Στην αρχή, όλα αυτά προκαλούσαν τον μεγάλο ενθουσιασμό των υποψιασμένων, αλλά αργότερα, όταν βγήκαν τα ζόμπι, οι υποψιασμένοι όλων των κατηγοριών, διατύπωσαν την γνωστή θεωρία ότι «τα ναρκωτικά τα έριξαν στην σκηνή οι μυστικές υπηρεσίες» και μέχρι σήμερα λέγεται ότι «οι μπάτσοι πουλάνε την ηρωίνη». Δυστυχώς, μερικοί έχουν την τάση, να διηγούνται αυτό που θα ήθελαν να έχει συμβεί, και όχι αυτό που στα αλήθεια συνέβη. Πρώτα- πρώτα, μην σπεύσει κανείς, οι μπάτσοι, γενικά δεν πωλούν, και δεύτερον, το μεγάλο ερώτημα δεν είναι ποιος πουλά, αλλά ποιος και γιατί αγοράζει. 


Την μεγάλη αρρώστια την λεγόμενη Ηρωίνη την προκάλεσαν τα ίδια τα φρικιά, γιατί φορούσαν τον μαλακομαγνήτη που έλκυε πολλούς και διάφορους. Φυσικά και δεν θα εμφανίζονταν οι έμποροι, αν δεν υπήρχε η επιθυμία αγοράς στην σκέψη των φρίκων. Αυτή η επιθυμία, έγινε γρήγορα ανάγκη και τελικά μετέτρεψε σε έμπορους και τους υποψιασμένους τους ίδιους,

Φωτο: Η Γιόλα Αναγνωστοπούλου και ο Παύλος Σιδηρόπουλος, από τους βασικότερους καλλιτέχνες του Κίτρινου Σούρουπου στην Ελλάδα. Η σχέση τους, υπήρξε ολέθρια, αφού βασίστηκε στην ηρωίνη. Η ερωτική ιστορία ενός ζευγαριού τοξικομανών, είναι πάντα τραγική και περιγράφεται περιληπτικά, στο μικρό φιλμ AVALANCHE (Scénario sur la drogue), όπου το πρόσωπο της πρωταγωνίστριας, Lou Doillon, θυμίζει έντονα την αείμνηστη Γιόλα...

Avalanche from Jean Christophe Pagnac on Vimeo.

Το βιβλίο Junky του William Burroughs, για τους ακόλουθους του Κίτρινου Σούρουπου, ήταν κάτι σαν ευαγγέλιο των απανταχού "υποψιασμένων"...
Μερικοί ισχυρίστηκαν ότι η επιθυμία των ναρκωτικών δημιουργήθηκε από το ίδιο το νεανικό κίνημα, ήταν στην φύση του δηλαδή προς τα εκεί να βαδίσει. Άλλοι, είπαν, ότι η επιθυμία αυτή ήταν τεχνητή και ότι καλλιεργήθηκε έντεχνα από πράκτορες μυστικών υπηρεσιών, για να χτυπηθεί το κίνημα, εκ των έσω. Αν έτσι έγιναν τα πράγματα, τότε κατά κάποιο τρόπο είναι σωστή η θεωρία των υποψιασμένων ότι «οι μπάτσοι πουλάνε την ηρωίνη».

Γεγονός είναι πως θεωρητικοί σαν τον Timothy Leary, κατηγορήθηκαν για συνεργασία με το FBI. Αλλά επίσης γεγονός είναι ότι μέχρι τώρα, δεν αποκαλύφθηκε το φημολογούμενο καταχθόνιο σχέδιο για την φυτοποίηση του ανθρώπου. Υπήρξε ή δεν υπήρξε τέτοιο σχέδιο; Ίσως να μην ξεκαθαριστεί ποτέ. Ένα είναι όμως απόλυτα ξεκαθαρισμένο. Οι υποψιασμένοι προχώρησαν οικιοθελώς, προς αυτό που θεώρησαν οι ίδιοι σαν απόκρυφη γνώση.
Δεν ήταν πάντα η «γνώση» ο λόγος. Πολλά από τα λεγόμενα «λαϊκά φρικιά», αν τους έκανες την ερώτηση «γιατί παίρνεις;» απαντούσαν απλά «γιατί κάνει καλή μαστούρα». Ίσως αυτή η απλή απάντηση, να εξηγεί καλύτερα μια πολύπλοκη κουλτούρα που στην καρδιά της σπαράσσεται από ψυχικά αδιέξοδα και μόνο στην επιφάνεια εμφανίζει ιδεολογικές αντιδράσεις.
Για να φθάσουμε όμως στην καρδιά της κουλτούρας του Κίτρινου Σούρουπου, πρέπει να τρυπήσουμε την επιφάνεια. Δηλαδή, την ιδεολογία. Από την εποχή της δικτατορίας, αρχίζει να διαμορφώνεται μια ιδιαίτερη ροκ μυθολογία που φέρνει τα ναρκωτικά στο προσκήνιο.
Ο Jimi Hendrix, η Janis Joplin, ο William Burroughs, ο Lou Reed, ο Allen Ginsberg,ο Timothy Leary, οι Rolling Stones, είναι μερικοί από τους σημαντικότερους ήρωες των μύθων, που μπορεί να είναι κοινοί για όλους τους φρίκους, στην διάρκεια όμως του «ιδεολογικού σχίσματος», διαφέρουν ως προς την ερμηνεία.

Ο Timothy Leary, είναι ένα από τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στο Καλοκαίρι της Αγάπης. Διετέλεσε Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Harvard, από όπου απολύθηκε γιατί πειραματιζόταν με το LSD. Η ιστορική του φράση «Tune in, turn on, drop out», παρουσιάζεται από τους οπαδούς του σαν φόρμουλα που υπενθύμιζε τις τρεις κινήσεις για το άμεσο πέρασμα στην ευτυχία. Ο ίδιος ο Leary διευκρίνιζε ότι

1.Tune in, σήμαινε συντονισμό με τη «συμπαντική δύναμη» (ο «συντονισμός» επιτυγχανόταν με το LSD)
2.Turn on, ενεργοποίηση των σεξουαλικών δυνάμεων
(αυτό σήμαινε ελεύθερο έρωτα)
3.Drop out, απομάκρυνση από κάθε τι κοινωνικά πρέπον
(σχολείο, στρατός, οικογένεια κλπ.)
Πολλοί, τον έβλεπαν σαν γραφικό καιροσκόπο ή δούρειο όργανο της C.I.A. Άλλοι όμως, τον πίστεψαν σαν τον προφήτη μιας νέας θρησκείας που οριζόταν από τα δικά του λόγια..

Like every great religion of the past we seek to find the divinity within and to express this revelation in a life of glorification and the worship of God. These ancient goals we define in the metaphor of the present—turn on, tune in, drop out
(Λόγος του Leary σε press conference. N.York, 1966)

Η Janis Joplin, ήταν άλλη περίπτωση, μια τραγική ηρωίδα. Το κίτρινο σούρουπο όμως, κοιτάζει το δάχτυλο. Ηρωοποιεί την σύνδεσή της με την ηρωίνη, παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι αυτή η σύνδεση περιγραφόταν από την ίδια την Joplin, όχι σαν μια κατάσταση glorification and worship of God αλλά σαν μια κατάσταση «άστα να πάνε». Η Janis πέθανε από overdose.

Ο Hendrix,, ένας άλλος μύθος του κίτρινου σούρουπου, δεν ήταν τοξικομανής. Ο θάνατός του παραμένει ακόμη και σήμερα ένα από τα μυστήρια της ροκ ιστορίας. Κατά την προσφιλή τακτική των οπαδών του Κίτρινου Σούρουπου, το γνωστότερό του τραγούδι το Purple Haze, παρουσιαζόταν σαν ύμνος στο LSD, και όλος ο δίσκος Are You Experienced? σαν τιμητική αναφορά στα παραισθησιογόνα, μαριχουάνα και οπιούχα. Το ίδιο συνέβη και με τον Jim Morrison. Όσο για τον Lou Reed, εδώ υπήρχε ένα τραγούδι το Heroin το οποίο αν και ήταν η συγκλονιστικότερη άρνηση, για τους υποψιασμένους ήταν το ακριβώς αντίθετο, μια μεγάλη κατάφαση και μια προτροπή για ταξίδι στον κόσμο της πρέζας.

Άλλοι καλλιτέχνες που έμπαιναν στο θεωρητικό οπλοστάσιο της drug culture, είναι οι Rolling Stones. Ο δίσκος τους Sticky Fingers (1970) παρουσιάστηκε σαν ψαλτήρι λατρείας οπίου. Δύο τουλάχιστον από τα τραγούδια του δίσκου, το Sister Morphine, και το Wild Horses αναφέρονταν στα οπιούχα, αλλά μέσα από εικόνες θανάτου. Αυτά όμως που ήταν σαφώς καλλιτεχνικές αναφορές, παρερμηνεύονταν και διαδίδονταν σαν συνθήματα υπέρ της ηρωίνης. Βεβαίως τα τραγούδια δεν έλεγαν ξεκάθαρα ΟΧΙ, διότι κανένας καλλιτέχνης δεν κάνει τον δάσκαλο, εκτός αν ανήκει στην κατώτερη και χυδαία μορφή της στρατευμένης τέχνης. Το Sister Morphine περιέγραφε έναν τοξικομανή στο νοσοκομείο που ζητούσε ένα τελευταίο φιξάκι. Στο Wild Horses ένας έρωτας πεθαίνει με τον καλπασμό των «άγριων αλόγων», δηλαδή στη δίνη της ηρωίνης.

Ένα ακόμη πρόσωπο τοποθετείται στο συνωμοτικό συναξάρι των αγίων του Σούρουπου, ο αμερικανός συγγραφέας, χρήστης και για ένα διάστημα έμπορος ναρκωτικών, William Burroughs. Το αυτοβιογραφικό του βιβλίο Junkie μυθοποιείται και θεωρείται το πρώτο ανάγνωσμα που πρέπει να ολοκληρώσει κάποιος που ήθελε να είναι «υποψιασμένος». Τέλος, ο ποιητής Allen Ginsberg, μπορεί να ανήκει στο beat του ’50, όμως τα ποιήματά του και ιδιαίτερα το Howl (Ουρλιαχτό), ασκούν μια εξαιρετική γοητεία σε όλη τη νεολαία του ’60 και ’70. Οι πρώτοι στίχοι «είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου κατεστραμμένα από την τρέλα, λιμοκτονούντα υστερικά γυμνά, να σέρνονται το ξημέρωμα στους δρόμους των νέγρων, ψάχνοντας απελπισμένα ένα φιξάκι….» για το Κίτρινο Σούρουπο, έθεταν το ιδεατό ηρωικό τοπίο για κάθε «αναζητητή της αλήθειας».

Εκτός από τα προαναφερθέντα, μία σειρά άλλα. μυθιστορήματα σαν του Καστανέντα, ακόμη και επιστημονικές θεωρίες για «ένθεες κοινωνίες»- παραδίδονταν με γραπτό ή προφορικό λόγο, ανάμεσα στις υποψιασμένες παρέες έτσι ώστε να διαμορφωθεί τελικά σε αυτούς η ισχυρή πεποίθηση ότι το ουσιαστικό, η αλήθεια, η ίδια η ζωή, μπορούσε να βρεθεί μόνο μέσα από τα ναρκωτικά. Ποιοι ήταν πραγματικά οι υποψιασμένοι λοιπόν; Σήμερα ίσως να τους κοιτάζουμε αφ υψηλού, γνωρίζοντας το τέλος της θλιβερής ιστορίας, όμως δεν πρέπει να πούμε απλά πως δεν ερμήνευσαν σωστά και να τους κατηγορήσουμε για έλλειψη ευφυΐας. Δεν ήταν ηλίθιοι ούτε εγκληματίες. Η μανιώδης τάση τους να συνδέουν το ροκ με τις ουσίες, μπορεί να ντυνόταν με ιδεολογικό μανδύα αλλά γεννιόταν από αδυσώπητους ψυχικούς λόγους. Εξετάζοντας με τη νηφαλιότητα της χρονικής απόστασης τα γεγονότα, αντιλαμβανόμαστε ότι αυτές οι ομάδες πονούσαν πραγματικά και διακατέχονταν φόβο κάτι που προκαλούσε την σκέψη της λυτρωτικής μεταμόρφωσης μέσα από αρρωστημένες ταυτίσεις.
Ακριβώς αυτό το φαινόμενο των «αρρωστημένων ταυτίσεων», υπήρξε η αφορμή για μερικούς αυτόκλητους σωτήρες της νεολαίας να κατηγορήσουν συλλήβδην το ροκ και να επαναδιατυπώσουν την ηλίθια συνταγή: πονάει χέρι κόψει χέρι. Αν το ροκ έδειχνε πόνο και ψυχικό αδιέξοδο, τι απλό, να το απαγορέψουμε και τότε πόνος και αδιέξοδο δεν θα υπήρχε… Έτσι λοιπόν αφού εύρισκαν τον «ένοχο» πυροδοτούσαν διάφορες αστυνομικές επιχειρήσεις, ώστε να αποκοιμίσουν την συνείδησή τους που τους φώναζε ότι ποτέ δεν έδειξαν αγάπη σε αυτά τα πολύ ευαίσθητα παιδιά και ότι κάτι έπρεπε επιτέλους να κάνουν. Όλοι αυτοί οι «υγιώς σκεπτόμενοι», είχαν άραγε κουκούτσι μυαλό στο κεφάλι;Στο κίτρινο σούρουπο, βλέπουμε όλα σχεδόν τα πρόσωπα να πάσχουν από ανεξήγητες μεταπτώσεις πολύ πριν αρχίσουν τα ναρκωτικά. Ανεξήγητες καταθλίψεις, ανεξήγητες κρίσεις θυμού…Τα ψυχολογικά αυτά προβλήματα, μας υποδεικνύουν ότι η καρδιά του Κίτρινου Σούρουπου επιχειρούσε με τα drugs να βρει όχι τόσο την «ομορφιά», την «αληθινή ιδέα» ή τη «χαμένη γνησιότητα», όσο έναν τρόπο καταπολέμησης του πόνου.

Στην Ελλάδα, τα πρώτα παιδιά από την αστική νεολαία που είχαν τέτοιες αδιέξοδες «διαθέσεις», εμφανίστηκαν νωρίς στην Εποχή της Δικτατορίας. Μπούκαραν στα φαρμακεία και έκλεβαν αμπούλες μορφίνης, χάπια maxiton και ένα φάρμακο της CIBA το Retaline.
Η κυριότερη πηγή πληροφοριών που έχουμε για την γένεση της κουλτούρας του Κίτρινου Σούρουπου, είναι Το Έπος του Βόλου(1973). Το «έπος», που έχει τη μορφή ημερολόγιου, περιγράφει τις πραγματικές περιπέτειες μιας παρέας που από το 1968 έχει αρχίσει να παίρνει ναρκωτικά. Σημαντικότερος της παρέας αυτής είναι ο Κώστας Θεοφιλόπουλος που στα 1975 δημοσίευσε το Έπος του Βόλου στο περιοδικό ΣΗΜΑ (τ.9), και έγραψε την εισαγωγή υπό μορφή ιδεολογικού μανιφέστου.

Στο «μανιφέστο» αυτό, διευκρινίζεται ότι τα παιδιά αντιμετωπίζουν ψυχικά προβλήματα και ότι δεν μπορούν αλλά και δεν θέλουν να επικοινωνήσουν με την κοινωνία την οποία μισούν και χαρακτηρίζουν Ανιαρή Κλίκα. Εν κατακλείδι, το Κίτρινο Σούρουπο, είναι ένας ζοφερός χώρος που εξέπεμπε ένα αγωνιώδες SOS το οποίο η κοινωνία ποτέ της δεν πήρε. Ένας χώρος απόκοσμος αλλά όχι υπόκοσμος. Δεν καθορίζεται από τα ναρκωτικά αλλά από ψυχικές σκιές και παγωμένα σκοτάδια.

Περισσότερα για την κουλτούρα του Κίτρινου Σούρουπου, στις  εκδόσεις:  ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ (Μ.Νταλούκας, ΟΞΥ 2011) και ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΡΟΚ (Μ.Νταλούκας, ΑΓΚΥΡΑ 2012).